Zutphen – Hengelo 150 jaar

Samengesteld door Rudi Liebrand

We schrijven 1 november 1865. Het baanvak Zutphen – Hengelo wordt als eerste deel van de Staatslijn D Zutphen – Glanerbeek (grens) geopend. In de anderhalve eeuw die volgt is er opvallend weinig veranderd. De lijn is enkelsporig gebleven en niet geëlektrificeerd. De meeste stationsgebouwen hebben de tand des tijds doorstaan, al zijn ze niet meer als zodanig in gebruik.

In deze Expositie vieren we het 150-jarig bestaan van Zutphen – Hengelo aan de hand van nieuwe en oude foto’s van de stations. De originele stations zijn van het standaard Waterstaattype klasse 2 (Zutphen), klasse 3 (Hengelo), klasse 4 (Lochem, Goor en Delden) of klasse 5 (Laren-Almen en Markelo). Met dank aan de heren Van Hattum, Jongerius, De Haan en Ankersmit voor tekstcorrecties en het aanleveren van foto′s.


Station Zutphen was al een half jaar in dienst toen het baanvak Zutphen - Hengelo op 1 november 1865 geopend werd. Evenals de andere Waterstaatstations werd het ontworpen door K.H. van Brederode. Het bestond uit een hoog hoofdgebouw en aan weerszijden lage bijgebouwen. In 1875 werd het uitgebreid met twee hoge eindgebouwen en een vestibule voor het hoofdgebouw.Door een bombardement op de IJsselbrug in de Tweede Wereldoorlog werd het ernstig beschadigd. Foto: station Zutphen omstreeks 1947. Met een opleggerbus verzorgde NS treinvervangende busdiensten. (Op de Rails 2006-10)

Station Zutphen was al een half jaar in dienst toen het baanvak Zutphen – Hengelo op 1 november 1865 geopend werd. Evenals de andere Waterstaatstations werd het ontworpen door K.H. van Brederode. Het bestond uit een hoog hoofdgebouw en aan weerszijden lage bijgebouwen. In 1875 werd het uitgebreid met twee hoge eindgebouwen en een vestibule voor het hoofdgebouw.Door een bombardement op de IJsselbrug in de Tweede Wereldoorlog werd het ernstig beschadigd. Foto: station Zutphen omstreeks 1947. Met een opleggerbus verzorgde NS treinvervangende busdiensten. (Op de Rails 2006-10)

Afbeelding van de versierde stoomlocomotief NS 5504 op het station Zutphen met de eerste trein naar Winterswijk na de Tweede Wereldoorlog. 17 december 1945. (Foto: J.A. Bonthuis - verz. NVBS Railverzamelingen - NEG509-234)

Afbeelding van de versierde stoomlocomotief NS 5504 op het station Zutphen met de eerste trein naar Winterswijk na de Tweede Wereldoorlog. 17 december 1945. (Foto: J.A. Bonthuis – verz. NVBS Railverzamelingen – NEG509-234)

In 1952 werd er, iets dichter bij het centrum, een nieuw gebouw geopend met een uitnodigende lichte hal. Het was opgetrokken uit gezandstraalde betonplaten, ranke zuilen en veel glas. Een ontwerp van H.G.J. Schelling. Foto: de entree van het huidige station Zutphen. 7 mei 2015.

In 1952 werd er, iets dichter bij het centrum, een nieuw gebouw geopend met een uitnodigende lichte hal. Het was opgetrokken uit gezandstraalde betonplaten, ranke zuilen en veel glas. Een ontwerp van H.G.J. Schelling. Foto: de entree van het huidige station Zutphen. 7 mei 2015.

Station Laren-Almen startte zijn bestaan onder de naam station Laren. In 1925 werd het Laren-Almen. Het heeft niet mogen baten, in 1938 werd het station al gesloten. Een Waterstaatstation 5e klasse. Het oorspronkelijke gebouw bestond uit een twee verdiepingen hoog middengebouw met puntgevel en twee smalle even hoge vleugels. In 1901 werd een lage zijvleugel bijgebouwd en in 1914 het hoofdgebouw met een verdieping verhoogd. Foto: gezicht op de sporen en het net geschilderde stationsgebouw van Laren-Almen met rijwieltrein 4465 (Lochem - Zutphen) bestaande uit locomotief NS 2504 en twee gesloten goederenwagens op spoor 1 bij km 10,15. De blikrichting is oost (richting Hengelo). 24 juli 1960. (Foto: R. Ankersmit)

Station Laren-Almen startte zijn bestaan onder de naam station Laren. In 1925 werd het Laren-Almen. Het heeft niet mogen baten, in 1938 werd het station al gesloten. Een Waterstaatstation 5e klasse. Het oorspronkelijke gebouw bestond uit een twee verdiepingen hoog middengebouw met puntgevel en twee smalle even hoge vleugels. In 1901 werd een lage zijvleugel bijgebouwd en in 1914 het hoofdgebouw met een verdieping verhoogd. Foto: gezicht op de sporen en het net geschilderde stationsgebouw van Laren-Almen met rijwieltrein 4465 (Lochem – Zutphen) bestaande uit locomotief NS 2504 en twee gesloten goederenwagens op spoor 1 bij km 10,15. De blikrichting is oost (richting Hengelo). 24 juli 1960. (Foto: R. Ankersmit)

Zoals het na de verbouwing in 1914 er uit zag, zo staat station Laren-Almen er nog steeds, met dat verschil dat het houtwerk en het oorspronkelijk witte pleisterwerk een kleurtje heeft gekregen. Het is bewoond. De oude bedieningsapparatuur voor seinen, wissels en overwegen is bewaard gebleven. 7 mei 2015

Zoals het na de verbouwing in 1914 er uit zag, zo staat station Laren-Almen er nog steeds, met dat verschil dat het houtwerk en het oorspronkelijk witte pleisterwerk een kleurtje heeft gekregen. Het is bewoond. De oude bedieningsapparatuur voor seinen, wissels en overwegen is bewaard gebleven. 7 mei 2015

In een keurig halfuurpatroon ontmoeten de dieselstellen naar Zutphen en Oldenzaal elkaar op het passeerspoor van Laren-Almen. Sinds december 2012 rijdt “Syntus Twents” hier met rood/wit gespoten Lint-treinstellen. Tussen 2003 en 2012 reden hier de geel/witte Linten van “Syntus”. Daarvoor was de NS heer en meester op dit traject, de laatste jaren met DM'90-materieel. 7 mei 2015

In een keurig halfuurpatroon ontmoeten de dieselstellen naar Zutphen en Oldenzaal elkaar op het passeerspoor van Laren-Almen. Sinds december 2012 rijdt “Syntus Twents” hier met rood/wit gespoten Lint-treinstellen. Tussen 2003 en 2012 reden hier de geel/witte Linten van “Syntus”. Daarvoor was de NS heer en meester op dit traject, de laatste jaren met DM’90-materieel. 7 mei 2015

Station Lochem is van het Waterstaattype klasse 4. In 1865 bestond het uit een hoog middengebouw met twee dito zijvleugels. Het werd asymmetrisch door verdubbeling van de rechter vleugel in 1879. De lage vleugels aan weerszijden stammen uit 1902. Het station is sindsdien ongewijzigd; het heeft nu een horecabestemming.Foto: Afbeelding van het stationsgebouw van Lochem, met daarvoor de sporen 1, 2 en 3 en de perrons bij km 16,939. Op spoor 1 staat NS buurtgoederentrein 5259 (Zutphen - Markelo) met locomotief 2313. Blikrichting west, richting Zutphen. 23 september 1961. (Foto: R. Ankersmit)

Station Lochem is van het Waterstaattype klasse 4. In 1865 bestond het uit een hoog middengebouw met twee dito zijvleugels. Het werd asymmetrisch door verdubbeling van de rechter vleugel in 1879. De lage vleugels aan weerszijden stammen uit 1902. Het station is sindsdien ongewijzigd; het heeft nu een horecabestemming. Foto: Afbeelding van het stationsgebouw van Lochem, met daarvoor de sporen 1, 2 en 3 en de perrons bij km 16,939. Op spoor 1 staat NS buurtgoederentrein 5259 (Zutphen – Markelo) met locomotief 2313. Blikrichting west, richting Zutphen. 23 september 1961. (Foto: R. Ankersmit)

Syntus Lint 34 uit Oldenzaal stopt aan spoor 1 in Lochem. Er zijn nog maar twee sporen en alle reizigersverkeer wordt afgehandeld op het eilandperron. Het perron voor het stationsgebouw is niet in gebruik.6 augustus 2012.

Syntus Lint 34 uit Oldenzaal stopt aan spoor 1 in Lochem. Er zijn nog maar twee sporen en alle reizigersverkeer wordt afgehandeld op het eilandperron. Het perron voor het stationsgebouw is niet in gebruik. 6 augustus 2012.

Het stationsgebouw is nog geheel intact en goed onderhouden. Het oogt wat somber door de bruine rolluiken. Goed te zien zijn de drie boogramen op de eerste verdieping. Hierdoor wordt de Waterstaatstijl ook wel Rondboogstijl genoemd. 6 augustus 2012.

Het stationsgebouw is nog geheel intact en goed onderhouden. Het oogt wat somber door de bruine rolluiken. Goed te zien zijn de drie boogramen op de eerste verdieping. Hierdoor wordt de Waterstaatstijl ook wel Rondboogstijl genoemd. 6 augustus 2012.

Station Markelo is evenals Laren-Almen niet meer in dienst, sinds 1953 al weer. Het lijkt bewoond en het heeft zijn oorspronkelijk witte kleur behouden. Het is een door K.H. van Brederode ontworpen Waterstaatstation 5e klasse. Bouwtechnisch heeft het dezelfde ontwikkeling doorgemaakt als het station Laren-Almen.Foto: Gezicht op het emplacement Markelo (km 24,3) met op spoor 1 goederentrein 4912 (Venlo - Enschede) bestaande uit locomotief NS 2202 en open goederenwagen DB 839261 met geïmporteerde kolen.6 mei 1961. (Foto: R. Ankersmit)

Station Markelo is evenals Laren-Almen niet meer in dienst, sinds 1953 al weer. Het lijkt bewoond en het heeft zijn oorspronkelijk witte kleur behouden. Het is een door K.H. van Brederode ontworpen Waterstaatstation 5e klasse. Bouwtechnisch heeft het dezelfde ontwikkeling doorgemaakt als het station Laren-Almen. Foto: Gezicht op het emplacement Markelo (km 24,3) met op spoor 1 goederentrein 4912 (Venlo – Enschede) bestaande uit locomotief NS 2202 en open goederenwagen DB 839261 met geïmporteerde kolen. 6 mei 1961. (Foto: R. Ankersmit)

In 2012 oogt het voormalige stationsgebouw Markelo, evenals het omloopspoor wat verwaarloosd. Syntus Lint 41 spoedt zich richting Lochem. 6 augustus 2012.

In 2012 oogt het voormalige stationsgebouw Markelo, evenals het omloopspoor wat verwaarloosd. Syntus Lint 41 spoedt zich richting Lochem. 6 augustus 2012.

Station Goor is een 4e klasse Waterstaatstation. Een hoofdgebouw met puntgevel en twee identieke zijvleugels. Op de begane grond bevonden zich een hal, kantoor en twee wachtkamers, op de bovenetage was het gezin van de stationschef gehuisvest. Over de hele breedte van het gebouw hing een kap over het eerste perron. Aan de rechterzijde werd in 1904 een lage vleugel aangebouwd. Foto: Afbeelding van meettrein 23143 (Zutphen - Hengelo), bestaande uit locomotief NS 2227, motorpost mP 9233, bovenbouwmeetwagen SNCF S-smyfi 437, personenrijtuig A 5501 en motorpost mP 9202, bij aankomst op spoor 2 in Goor (km 30,1). Rechts staat een uitbouw ten behoeve van de treindienstleider (post T). Seinen e.d. zijn nog handbediend. 26 oktober 1962. (Foto: R. Ankersmit)

Station Goor is een 4e klasse Waterstaatstation. Een hoofdgebouw met puntgevel en twee identieke zijvleugels. Op de begane grond bevonden zich een hal, kantoor en twee wachtkamers, op de bovenetage was het gezin van de stationschef gehuisvest. Over de hele breedte van het gebouw hing een kap over het eerste perron. Aan de rechterzijde werd in 1904 een lage vleugel aangebouwd. Foto: Afbeelding van meettrein 23143 (Zutphen – Hengelo), bestaande uit locomotief NS 2227, motorpost mP 9233, bovenbouwmeetwagen SNCF S-smyfi 437, personenrijtuig A 5501 en motorpost mP 9202, bij aankomst op spoor 2 in Goor (km 30,1). Rechts staat een uitbouw ten behoeve van de treindienstleider (post T). Seinen e.d. zijn nog handbediend. 26 oktober 1962. (Foto: R. Ankersmit)

Gezicht op de sporen, perrons en het stationsgebouw van Goor (km 30,148), gefotografeerd vanaf de zuidoostelijke zijde. 21 april 1960. (Foto: R. Ankersmit)

Gezicht op de sporen, perrons en het stationsgebouw van Goor (km 30,148), gefotografeerd vanaf de zuidoostelijke zijde. 21 april 1960. (Foto: R. Ankersmit)

Het stationsgebouw in Goor is vandaag de dag in gebruik als museum. Ook dit gebouw is nog authentiek.6 augustus 2012.

Het stationsgebouw in Goor is vandaag de dag in gebruik als museum. Ook dit gebouw is nog authentiek. 6 augustus 2012.

Zo ook de spoorzijde, waar op het perron nog een handelinrichting bewaard gebleven is. Zelfs de uitbouw van de voormalige post T staat er nog.6 augustus 2012

Zo ook de spoorzijde, waar op het perron nog een handelinrichting bewaard gebleven is. Zelfs de uitbouw van de voormalige post T staat er nog. 6 augustus 2012

Gezicht op station Delden met op de achtergrond de goederenloods. Het station is een klassiek voorbeeld van een 4e klasse Waterstaatstation, ontworpen door architect K.H. van Brederode en in 1863 geopend. In 1904 werd er nog een vleugel aan het gebouw toegevoegd. Omdat het station nog altijd vrijwel in de oorspronkelijke staat verkeerde, behoorde het al in 1957 tot de collectie van bijzondere stationsgebouwen in Nederland. 24 december 1957. (Foto: J.A. Bonthuis - verz. NVBS Railverzamelingen - NEG530-015)

Gezicht op station Delden met op de achtergrond de goederenloods. Het station is een klassiek voorbeeld van een 4e klasse Waterstaatstation, ontworpen door architect K.H. van Brederode en in 1863 geopend. In 1904 werd er nog een vleugel aan het gebouw toegevoegd. Omdat het station nog altijd vrijwel in de oorspronkelijke staat verkeerde, behoorde het al in 1957 tot de collectie van bijzondere stationsgebouwen in Nederland. 24 december 1957. (Foto: J.A. Bonthuis – verz. NVBS Railverzamelingen – NEG530-015)

Gezicht op de zuidzijde (spoorzijde) van station Delden (km 39,719).6 maart 1960. (Foto: R. Ankersmit)

Gezicht op de zuidzijde (spoorzijde) van station Delden (km 39,719). 6 maart 1960. (Foto: R. Ankersmit)

De voorzijde van station Delden. Het is nog steeds een bijzonder stationsgebouw.15 augustus 2012.

De voorzijde van station Delden. Het is nog steeds een bijzonder stationsgebouw. 15 augustus 2012.

Hengelo is al aan zijn vijfde station toe. Nadat er ruim een jaar een tijdelijk station had gestaan, werd in 1866 een Waterstaatstation 3e klasse geopend, een hoofdgebouw, twee vleugels en twee eindgebouwen. Eenzelfde soort station werd gebouwd in Enschede en Meppel. Dat laatste staat er nog steeds. Met het oog op de toenemende hinder voor het wegverkeer werd in 1899 het hele emplacement opgehoogd; er stond van 1898 tot 1900 weer een tijdelijk station. In 1899 verscheen er een rijk gedecoreerd neo-renaissancistisch aandoend stationsgebouw met torentjes, ontworpen door G.W. Van Heukelom. De stationskap werd in 1900 geplaatst. Na de verwoesting van het stationsgebouw door een bombardement in 1944 kwam in 1951 het huidige gebouw tot stand. Foto: Het Waterstaatstation 3e klasse van Hengelo in de zomer van 1892; trein met SS-loc 133. 1892 (Foto: D.J. Boom - verz. NVBS Railverzamelingen - 644.961C)

Hengelo is al aan zijn vijfde station toe. Nadat er ruim een jaar een tijdelijk station had gestaan, werd in 1866 een Waterstaatstation 3e klasse geopend, een hoofdgebouw, twee vleugels en twee eindgebouwen. Eenzelfde soort station werd gebouwd in Enschede en Meppel. Dat laatste staat er nog steeds. Met het oog op de toenemende hinder voor het wegverkeer werd in 1899 het hele emplacement opgehoogd; er stond van 1898 tot 1900 weer een tijdelijk station. In 1899 verscheen er een rijk gedecoreerd neo-renaissancistisch aandoend stationsgebouw met torentjes, ontworpen door G.W. Van Heukelom. De stationskap werd in 1900 geplaatst. Na de verwoesting van het stationsgebouw door een bombardement in 1944 kwam in 1951 het huidige gebouw tot stand. Foto: Het Waterstaatstation 3e klasse van Hengelo in de zomer van 1892; trein met SS-loc 133. 1892 (Foto: D.J. Boom – verz. NVBS Railverzamelingen – 644.961C)

Locomotief NS 8126 is met vijf tramrijtuigen teruggekomen in Hengelo als reizigerstrein uit Enschede. De oorlogsschade is zichtbaar: van de perronkap is alleen nog de staalconstructie overgebleven en de rijtuigen hebben geen glas in de vensters. 15 juni 1945.(Foto W.D.J.Cramer - verz NVBS Railverzamelingen - NEG119-445)

Locomotief NS 8126 is met vijf tramrijtuigen teruggekomen in Hengelo als reizigerstrein uit Enschede. De oorlogsschade is zichtbaar: van de perronkap is alleen nog de staalconstructie overgebleven en de rijtuigen hebben geen glas in de vensters. 15 juni 1945. (Foto W.D.J.Cramer – verz NVBS Railverzamelingen – NEG119-445)

Het vijfde stationsgebouw van Hengelo, uit 1951, dat, evenals dat van Zutphen ontworpen is door Schelling, en geconstrueerd is met gezandstraalde betonplaten en ranke zuilen. Het geheel werd in Hengelo gecompleteerd met een klokkentoren. De perronkap uit 1900 werd na de oorlog hersteld en staat er nog steeds.15 augustus 2012.

Het vijfde stationsgebouw van Hengelo, uit 1951, dat, evenals dat van Zutphen ontworpen is door Schelling, en geconstrueerd is met gezandstraalde betonplaten en ranke zuilen. Het geheel werd in Hengelo gecompleteerd met een klokkentoren. De perronkap uit 1900 werd na de oorlog hersteld en staat er nog steeds. 15 augustus 2012.


18 november 2015