175 jaar spoor (deel 3)
Samengesteld door Sjoerd Bekhof en Nico Booij
Tijdens het evenement 175 jaar spoor in oktober van 2014, dat gehouden werd in de werkplaats Amersfoort, was ook NVBS Centraal (het centrale onderkomen van de NVBS) voor het publiek geopend. Hier kon men de NVBS-winkel, het archief en de bibliotheek bezoeken, en verder was er een tentoonstelling over 175 jaar spoorwegen te zien. Voor degenen die deze tentoonstelling gemist hebben, worden de foto′s hier ook getoond.
Vanwege het grote aantal foto′s wordt de serie in gedeelten getoond. Hieronder ziet u het derde en laatste gedeelte, waarin vooral het goederenvervoer aan bod komt. De foto′s zijn geselecteerd door Sjoerd Bekhof uit de verzameling van de Stichting NVBS-Railverzamelingen. De teksten op deze pagina zijn van de hand van Sjoerd Bekhof en Nico Booij. De auteurs zijn Dirk Eveleens Maarse dankbaar voor de vele correcties en aanvullingen.
Stoomlocomotief NS 3315 met een goederentrein in de sneeuw, met bij de locomotief twee rangeerders op het emplacement IJsselmonde. Dit emplacement was een belangrijk knooppunt waar treinen van en naar de Rotterdamse haven werden samengesteld.
Vóór 1970 was een belangrijke component in het goederenvervoer het vervoer van steenkool van de Limburgse mijnen naar de rest van Nederland. Gezicht uit het jaar 1938 op het emplacement van het station Nuth met een NS kolentrein met een locomotief uit de serie 6300.
Goederentreinen te Heerlen. Naast elkaar rangeerloc 645, stoomloc 4731 met een kolentrein, en elektrische loc 1125 met erachter een loc serie 1200.
Austerity stoomlocomotief NS 4319, afkomstig van het Engelse War Department (WD 77022), nog zonder verlengde schoorsteen te Utrecht CS. De NS huurde en kocht na de oorlog een groot aantal van deze machines om het gemis aan eigen bruikbare machines te compenseren en bracht deze onder in de serie NS 4301-4537. Enkele locs hebben dienst gedaan tot het einde van de stoomtractie in Nederland in 1957. De foto is uit 1945 of iets later: de loc is nog geheel in oorspronkelijke uitvoering en de bovenleiding is nog niet hersteld, zie de “kale” masten.
Twee Austerity-locomotieven (serie 4301-4537), nu voorzien van verlengde schoorsteen, met een kolentrein nabij Sittard.
Een gemengde trein (zowel reizigers- als goederenvervoer) met loc 6708 “Jakhals” te Driemolens aan de lijn van van Schagen via Wieringerwaard naar Van Ewijcksluis. De goederenwagen achter de loc is een veewagen; op de wagen zit een remmershuisje. In de tijd dat treinen nog geen doorgaande remleidingen hadden, bevonden zich in dergelijke huisjes remmers die zonodig een rem konden aandraaien om de trein tot stilstand te brengen. Achter de veewagen een lokaalspoorrijtuig 2e en 3e klasse serie NS BCl 301-304, oorspronkelijk BC 1-4 van Stoomtramweg Mij West Friesland (SMWF). Naast de remmers bevond zich in de bagagewagen achterin de trein nog een conducteur.
We blijven nog even in Noord-Holland. We zien loc 534 met een buurtgoederentrein in Warmerhuizen; rechts het tramspoor naar Alkmaar, via Schoorl(dam) en Koedijk. Deze situatie heeft tot 1973 bestaan. Per boot werd witte kool aangevoerd om verder per trein te worden getransporteerd. In deze streek werd veel groente per boot aangevoerd, zoals nog te zien is in het museum “de Broeker Veiling” te Broek-op-Langendijk.
Locomotor te Leidschendam, een zogenaamde ′sik′. Een locomotor (in tegenstelling tot een rangeerloc) mocht door een rangeerder worden bediend; de bediening kon zowel binnen als aan de buitenkant op de treeplank gebeuren; daarvoor beschikte de loc aan de buitenkant over een handel. Op deze foto is de automatische rangeerkoppeling, dieenkele jaren later werd verwijderd, nog te zien. De foto is in 1942 tijdens de 2e wereldoorlog gemaakt; de loc voert de oorlogsverlichting, de z.g. spleetogen. Hiermee kon ′s nachts (met moeite) worden gewerkt, zonder dat oorlogsvliegers de loc zouden opmerken.
Makkinga is een plaats aan het uitgestrekte net van de NTM (Nederlandse Tramweg-Maatschappij). In de tijd dat deze foto is gemaakt, reden er al geen personentrams meer (personendienst gestopt in 1947), maar er kwamen nog wel goederentreinen van de NS. De tramlocomotieven serie 451-460 werden door Werkspoor gebouwd voor de vroegere stoomtramlijnen van de N.T.M. en W.S.M., waar NS nog een aantal jaren de goederendienst exploiteerde. Links naast de trein is een goederenwagen afkomstig van de N.T.M. te zien, die dient als personeelsverblijf. Foto J.G.C. van de Meene.
Een losse loc nabij Nieuwersluis. Nieuwersluis was een station aan de lijn van Utrecht naar Amsterdam; nu stoppen er zelfs geen stoptreinen meer, maar ooit was het van enig belang omdat hier een aansluiting bestond op de Haarlemmermeerlijnen. Men kon er overstappen op een trein naar Uithoorn en Aalsmeer. Zoals op een van de gebouwen te lezen is, heettehet station enige tijd Nieuwersluis-Loenen. Foto: J.G.C. van de Meene.
Loc 1007 is onderweg met een goederentrein in de omgeving van Hengelo. De trein bestaat uit verschillende typen goederenwagens, zoals de huidige unit-cargotreinen. Foto: R. Ankersmit.
Diemen; op de achtergrond de bruggen over de weg en over de Diemer Trekvaart. NS-loc 1008 trekt een trein van “geelbanders”, stukgoedwagens metvervoer voor Van Gend & Loos.
28 mei 1957: de laatste stoomtrein passeert Olst. Het gaat hier om een lege grindtrein 21387 die samen met zijn personeel poseert. De grindwagens dienden voor ballastgrind dat gedolven werd langs de Maas bij Linne. Achter de loc een houten goederentrein-bagagewagen (“Dg”).
Deze foto is gemaakt tijdens de NVBS Dieselrondrit 1953, op 14 juni 1953, met de toen gloednieuwe “Blauwe Engelen” (dieselmotorrijtuigen) NS DE1 25 en 26 lijnen in Noord-Oost Nederland werden bereden. Rechts de diensttrein, die in die tijd met stoom reed.
Tot slot een beeld van de plek waar men ervoor zorgde dat al die treinen ook konden blijven rijden, de werkplaats; in dit geval te Tilburg.
14 juni 2015