175 jaar spoor (deel 1)
Samengesteld door Sjoerd Bekhof en Nico Booij
Tijdens het evenement ′175 jaar spoor′, dat in oktober 2014 in de werkplaats Amersfoort gehouden werd, was ook NVBS-Centraal (het centrale onderkomen van de NVBS) voor het publiek geopend. Hier kon men de NVBS-winkel, het archief en de bibliotheek bezoeken, en verder was er een tentoonstelling over 175 jaar spoorwegen te zien. Voor degenen die deze tentoonstelling gemist hebben, worden de foto′s hier ook getoond. De foto′s hebben niet een bepaalde volgorde, maar geven een algemeen beeld van 175 jaar Nederlandse spoorwegen.
Vanwege het grote aantal foto′s wordt de serie in gedeelten getoond. Hieronder ziet u het eerste gedeelte. De foto′s zijn geselecteerd door Sjoerd Bekhof uit de verzameling van de Stichting NVBS-Railverzamelingen. De teksten op deze pagina zijn gemaakt door Sjoerd Bekhof en Nico Booij. De auteurs zijn Dirk Eveleens Maarse dankbaar voor de vele correcties en aanvullingen.
De enige foto uit de tijd dat de HSM (Hollandsche IJzeren Spoorweg-Maatschappij) nog op breedspoor reed. Afgebeeld is het station van Haarlem, ca 1865. De loc is de HOLLAND (gebouwd bij R. Stephenson in 1856).
Extra trein t.g.v. de Utrechtse Jaarbeurs bij vertrek naar ′s-Hertogenbosch, loc 3819, winter 1957/58.
Spoorbrug in Rhenen, loc serie 3500 (ex NBDS) met sneltrein. De foto dateert uit 1936. De brug was onderdeel van de verbinding van Amsterdam naar Duitsland via Amersfoort, Nijmegen en Kleef, door de HSM ingesteld als concurrent voor de verbinding via Arnhem. De brug is in de 2e wereldoorlog vernield en na de oorlog niet meer hersteld.
Een goederentrein van Amsterdam Rietlanden naar Zaandam passeert het “vijfde perron oost, IJ-zijde” van Amsterdam CS, getrokken door locs series 1000 (een zeer oud type) en 3700 in de jaren ′30.
De koninklijke trein, bestaande uit vijf rijtuigen, getrokken door stoomlocomotief NS 3735, te Utrecht. Een foto uit 1925.
Trein met stoomloc uit de serie 3600 (dit type stond bekend als “Zeppelin”) onderweg te Oosterbeek-Laag. De trein is de Nederland Expres, die te Marseille aansluiting gaf op de boot naar Indië, waardoor die reis vanuit Nederland met enkele dagen werd bekort. De wagons zijn van Wagons-Lits (CIWL, of Compagnie Internationale des Wagons-Lits et des Grands Express Europeens). Langs de lijn zijn de telegraafdraden te zien die nodig waren voor de communicatie tussen de stations. Overal langs de hoofdspoorlijnen zag men dergelijke telegraafpalen, alleen meestal niet met zoveel draden eraan als in dit geval.
NS-medewerker zit aan het telegraaf-toestel; er werden berichten overgeseind in een code die bestond uit korte en lange piepjes, de zogenaamde Morse-code. De man heeft zijn hand aan de seinsleutel die hij moest indrukken om de signalen te verzenden. In het station waar het bericht via de draad naartoe werd gezonden, stond ook een dergelijk toestel. Aldaar werden de punten en strepen zichtbaar op de papierstrook zoals die links te zien is. Op de kasten linksboven is te zien: GD voor Gouda, VB voor Voorburg. Deze wachtpost kon met beide contact maken.
Amsterdam CS met twee treinen, links een internationale (nacht)trein met slaaprijtuig, richting Arnhem of het opstelterrein Dijksgracht, rechts een sneltrein naar Enschede met rijtuigen Plan W. Boven de treinen is het seinhuis te zien. Vanuit dit seinhuis werden seinen en wissels bediend. 19 augustus 1974. Foto: Peter van der Vlist.
Blik op het station van Amersfoort uit oostelijke richting gezien. De foto is genomen in 1910.
Op deze foto kijken we in omgekeerde richting vanaf het station van Amersfoort naar het oosten. Deze foto is gemaakt in 1940. We zien in het midden het bord “Sintels Stortplaats II”. Hier werd de as uit de stoomlocomotieven gestort; even verderop staat loc 3725 kolen te laden. Langs het spoor zijn de trekdraden te zien waarmee vanuit een seinhuis de wissels en armseinen werden bediend. De loopbrug in de verte en de Phoenix brouwerij zijn allang verdwenen, maar vlak naast het eerder genoemde bord is nog net het eerste station van Amersfoort te zien (het witte gebouw); dit gebouw staat er nog steeds.
Een locomotief uit de serie 6300 wordt met steenkool beladen. De locs uit deze serie waren z.g. tenderlocs, d.w.z. dat de steenkolen in de locomotief zelf werden meegevoerd, i.p.v. in een aparte kolentender.
De locomotievenloods aan de westkant van Amersfoort. Voor de loods bevindt zich de draaischijf waarop men zonodig de locomotieven kon keren. Links gaat de spoorlijn richting Utrecht, rechts die naar Amsterdam. Prominent op de foto twee kortgekoppelde ex-HIJSM-rijtuigen, ingebruik als ongevallenwagens.
Een loc uit de serie 2900 op de draaischijf te Alkmaar (aan de Helderseweg).
Het inrijsein van station Gouda vanuit de richting Moordrecht met een passerende NS reizigerstrein met achteraan personenrijtuig AB 7010, een D-treinrijtuig, dus vermoedelijk betreft het een internationale trein uit Den Haag SS of Hoek van Holland. Gelet op de uitvoering van de seinarmen en de gebruikte schaarstellers dateert het sein uit de periode 1932-1937. De trein heeft de gebruikelijke sluitseinborden; aan de aanwezigheid van de sluitseinen kon men zien dat de trein compleet was.
Reparatie van een armsein (met een hamer!)
De loketten in de hal van Amsterdam CS; voor de verschillende richtingen had men aparte loketten. Dit stond wel bekend als ′het orgel′. De foto is gemaakt omstreeks 1930. Deze loketten zijn omstreeks 1950 verdwenen.
Een moderner plaatskaartenkantoor, ook te Amsterdam. De lokettist heeft aan zijn rechterhand de kasten waar de kaartjes klaarliggen; het apparaat dat omhoog steekt gebruikt hij om op de kaartjes van een datumstempel te voorzien. Daarnaast heeft hij nog diverse andere stempels tot zijn beschikking.
9 juni 2015