Verslag Verre Reis Japan

10 mei 2024

door Erik van der Voort

Op 10 mei 2024 vertrokken 33 deelnemers vanaf Schiphol met een Airbus A380 (dubbeldekker) via Dubai naar Tokio voor een uitgebreid programma door het midden en zuiden van Japan.


Routekaartje van de Verre Reis 2024 naar Japan. Klik op de kaart voor een vergroting. Bron: Rob Zoomer.

In Tokio konden we wennen aan het leven in Japan en al op de eerste dag werd het even spannend. Op Ikebukuro (overstapstation met drie stations in een) was ons vertrekspoor van de Seibu Railway moeilijk te vinden. Met nog drie minuten te gaan bleek dat onze digitale betaalpassen bij dit bedrijf niet geldig waren en of we maar alle 33 kaartjes uit de automaat wilden trekken. Helaas waren de drie in keurige uniformen gehulde perronopzichters niet bestand tegen een groep boomlange buitenlanders die op aansporing van de reisleider door hun cordon heen braken en zich de trein in haastten. Waarop bleek dat we gewoon kaartjes in de trein konden kopen… Onze trein was een meteen een perfect voorbeeld van de enorme diversiteit van treinen in Japan. Het bijzonder comfortabele Laview-treinstel viel op door de tot bijna onderin doorgetrokken ramen en het bijzondere citroengele stoffen interieur. Ze hebben verder een ronde kop als een voetbal. In Seibu Chichibu stapten we weer uit en hier konden we mooi de langsrijdende stoomtrein zien die we later zouden nemen.


NVBS’ers hangend in de trein van Tokio op weg naar de Chichibu Railway, 12 mei 2024. Foto: Willem Mak.


Stoomlocomotief C 58 363 in Kumagaya, 12 mei 2024. Foto: Rob Zoomer.


Het reisgezelschap fotografeert de langsrijdende stoomtrein in Seibu Chichibu, 12 mei 2024. Foto: Rob Zoomer.

Na een kort ritje met een lokale trein begonnen we in Mitsumineguchi met de door stoomlocomotief C 58 363 getrokken Paleo Express voor een rit naar Kumagaya. Tijdens de reis konden we de eerste keer kennis maken met de bento box, een lunchbox Japanse stijl: bijzonder smakelijk eten en mooi geschikt, inclusief eetstokjes en servetten. Kumagaya is een station met een Shinkansen-halte, de hogesnelheidstrein. De Japan Rail West Hokuriku treinstellen hebben een extra luxe Gran Class afdeling met slechts 15 plaatsen en natuurlijk was een rit in deze klasse ingepland. Het contrast met de museumtrein kon bijna niet groter zijn. We zijn uiteindelijk in drie groepen terug gereisd maar een langer verblijf op dit station met langsscheurende Shinkansens was ook geen straf.  Na een kleine drie kwartier kwamen we aan op Tokio Centraal waar de enorme drukte en diversiteit van de aankomende en vertrekkende Shinkansens uitgebreid werd bekeken.


Voor vertrek uit Nosakamachi wast de machinist nog even de ramen van zijn Laview-treinstel, 12 mei 2024. Foto: Willem Mak.


Het bedieningspaneel van de stoel in de Shinkansen Hokoriku Gran Class, 12 mei 2024. Foto: Jan Herman Hendriks.


Ook andere liefhebbers fotograferen het koppelen van twee Shinkansen-trein op station Tokio, 12 mei 2024. Foto: Rob Zoomer.

Tijdens de eerste vrije dag was het helaas zeer regenachtig weer. Het spoorwegmuseum bracht voor velen uitkomst. In het nieuwe, grote gebouw wordt op fraaie wijze de geschiedenis van de Japanse spoorwegen gepresenteerd. Bijzonder waren de drie simulatoren waarmee serieus geprobeerd werd de trein langs het voorgeschreven traject te laten rijden, inclusief tussenstops. Natuurlijk waren metro-, monorail- of tramritten ook een goed alternatief om droog te blijven.


Geduldig in de rij op het perron, 13 mei 2024. Foto: Paul Nienhuis.

Twee deelnemers bezochten zelfs het nieuwe trambedrijf van Utsunomiya (op circa 130 km van Tokio). Voor een groot deel van de groep was er aan het eind van de middag een bezoek aan het Kabuki-theater. Dit is het meest toegankelijke klassieke Japanse theater waar we, klemzittend in heel korte stoelen, drie voorstellingen hebben gezien.

De volgende dag was de zon weer terug en werd ‘s ochtends een bezoek gebracht aan de langs de Stille Oceaan gelegen klassieke lightrail Enoshima Railway en de Shonan-monorail die grotendeels hangend boven de weg flinke hellingen neemt. ’s Middags brachten we een bezoek aan de Hakone Tozan Railway die 450 meter hoogteverschil over 15 kilometer overwint, o.a. met drie zig-zags waar de trein van richting verandert en in één keer veel hoogte kan winnen. De terugrit naar Tokio werd in een speciale Romance Car gemaakt, een panoramatrein waar we in de voorste stoelen vrij uitzicht op de spoorbaan hadden en waar de machinist met een uitschuifladdertje naar de cabine op het dak moet klimmen.


Op jacht naar koffie naast het station van Enoshima, 14 mei 2024. Foto: Peter Collet.


Passerende treinen op de enkelsporige lijn in Enoshima, 14 mei 2024. Foto: Peter Collet.


De lokaaltrein perst zich in Koshigoe tussen de huizen door en gaat dan over op straatspoor, 14 mei 2024. Foto: Paul Nienhuis.

De tweede vrije dag werd onder andere besteed aan een rit met de Toden Arakawa en Setagaya tramlijnen in Tokio, het uitzicht bewonderen vanaf de Tokyo Skytree, wandelen door de keizerlijke tuinen, bezoek aan een museum of een rit met een kronkelende monorail door het heringerichte havengebied met tal van bijzondere gebouwen. Ook leerden we dat als er Japanners op het metroperron blijven wachten je dan een express-metro of trein neemt die diverse stations overslaat. Toch een raar gezicht als je je geplande bestemming in volle vaart voorbij rijdt. Een ‘local’ terug loste dat ook weer op. De metro’s en treinen rijden overigens om de paar minuten en zijn altijd vol.

Na een kleine week in Tokio en omgeving ging het verder het land in. Daarvoor moesten we in de spits eerst één treinstation verder naar het Shinkansen-station Shimbashi waarvoor we de Yamanote ringlijn moesten nemen. De treinen stoppen exact op vaste plaatsen en op het perron zijn deuren van de bakken aangegeven, inclusief ‘instaprijen’ waar je gaat staan om de uitstappende reizigers ruimte te geven. De trein heeft 14 bakken, rijdt om de twee minuten, en desondanks moesten we drie treinen wachten voor we mee konden. Overvol? Ja voor onze begrippen, maar waar wij dus maar stopten met instappen laten sommige Japanners zich achterwaarts in de mensenmenigte vallen en zowaar, er blijkt toch nog meer bij te kunnen. Opeengepakt en heel knus kwamen we alsnog binnen een paar minuten in Shimbashi aan. Gelukkig hadden we geen koffers bij ons – die werden verzonden- want anders was het onmogelijk geweest om dat voor elkaar te krijgen.

Een Shinkansen bracht ons naar Toyohashi waar we de reis onderbraken voor een tramexcursie op het piepkleine tramnet. We werden prima onthaald met een (langzame) rit en onze eigen excursietram met diverse fotostops. Dit was een uitdaging binnen de strak georganiseerde tramdienst omdat het net deels enkelsporig is en we tussen de dienstrams door moesten rijden. Er was tijd voor een bezoek aan de werkplaats en de remise waar we zelfs de slaapgelegenheid voor het personeel mochten bewonderen. Na afloop werden we -nu met onze eigen modernste lagevloertram die die ochtend onderhoud had gehad – weer keurig op tijd bij het station afgezet voor het vervolg van onze reis. Vanaf Nagoya ging die per kantelbaktrein, in de eerste klasse vanwege het vooruitzicht op de baan, door de Japanse Alpen naar Toyama.


Excursietram 3203 en dienstram 784 vlak voor de splitsing in Toyohashi, 16 mei 2024. Foto: Rob Zoomer.


Excursietram 3203 en deelnemers in Toyohashi, 16 mei 2024. Foto: Sieger de Boer.


Trams 802, 781 en 783 in het depot van Toyohashi in afwachting van de spitsdienst, 16 mei 2024. Foto: Peter Collet.


Direct na aankomst van een Shinkansen op het eindstation wordt de trein schoongemaakt zoals hier in Nagano, 16 mei 2024. Foto: Erik van der Voort.


Wachten in Nagano op de Shinkansen naar Toyama, 16 mei 2024. Foto: Ida Keemink.

De Alpine Route is een toeristische trekpleister waarmee je door een deel van de Japanse Alpen trekt, gebruik makend van funiculaire, bus, trolleybussen in een tunnel met wisselplaats halverwege, kabelbaan, weer een funiculaire en opnieuw een tunneltrolleybus. In het station van Toyama werden we echter al opgevangen door de organisatie: hoog boven de bergen was sneeuw gevallen en er zou een ruime vertraging zijn in de hele reis. Na de treinrit naar het beginstation van de route werd daar na een snelle poll onder de deelnemers besloten om gewoon door te gaan: “dan maar wat later terug, het is per slot van rekening een SNE-reis”. Onderweg kon veel natuurschoon worden bewonderd en hoog op de berg een echt alpine landschap met hoge sneeuwwanden direct naast de weg. De vertraging werd gelukkig snel ingelopen en met een gehuurde bus en daarna lokaal dieselend, gevolgd door een Shinkansen, waren we weer terug in Toyama.


Kurobedaira, dalstation van de funiculaire aan de Tateyama-Kurobe Alpine Route, 17 mei 2024. Foto: Sieger de Boer.


Ontspannen dieselen na de Alpine Route tussen Minami-Otari en Itoigawa, 17 mei 2024. Foto: Rob Zoomer.

De volgende dag bracht ons naar de Kurobe Gorge Railway. Daarvoor moesten we eerst een rit met een Japan Rail-boemeltrein door de rijstvelden maken om dan in zes minuten proberen over te stappen door een flink eind te lopen naar het station van de andere spoorwegmaatschappij waarbij ook nog kaartjes gekocht moesten worden. Dat lukte dus niet en de overrompelde loketbediende liet ons dus maar instappen onder de belofte dat we op het aankomststation zouden afrekenen. Op de terugweg kwamen we weer langs deze dame die haar nieuwe Nederlandse vrienden supervriendelijk en enthousiast verwelkomde waarbij we zelfs het kaartje mochten houden dat je normaal bij haar moest inleveren.

De Kurobe Gorge Railway is ontstaan uit een spoorlijn die voor het transport van bouwmaterialen voor stuwdammen en waterkrachtcentrales is gebouwd. Het is een miniversie van een normale spoorlijn door ravijnen met spectaculaire uitzichten en langs watervallen, een waterkrachtcentrale en veel kleine hangbruggen waarvan een speciaal voor apen is! Door een aardverschuiving halverwege de lijn was het helaas niet mogelijk om onderweg uit te stappen. Daardoor was het erg toeristisch en strak georganiseerd en het fotograferen kon alleen vanuit de rijdende trein of bij één eindpunt. Typisch Japans en op den duur heel irritant was het continue bombardement van muziekjes en verhaaltjes om toch maar te voorkomen dat het even stil was onderweg. Door de verkorte rit en een eerdere terugrit was het mogelijk om ’s middags het tramnet van Toyama te verkennen met ondere andere een rit over een voormalige spoorweg naar het kustplaatsje Iwasehama.


Locomotieven met rijtuigen op de Kurobe Gorge Railway, 18 mei 2024. Foto: Rob Zoomer.


Opgevouwen lange mensen in hele korte rijtuigen van de Kurobe Gorge Railway, 18 mei 2024. Foto: Rob Zoomer.


Klassieke en moderne trams verlaten Toyama station, gadegeslagen door een van de excursiedeelnemers; 18 mei 2024. Foto: Erik van der Voort.


Kofferoppasdienst in Toyama, 19 mei 2024. Foto: Peter Collet.

Vanuit Toyama ging de reis naar Kyoto. Via een mooie berglijn reden we met een ultramoderne en luxe diesel-hybride trein naar Gifu. Zodra de trein stil stond voor een tussenstop ging de dieselmotor uit en kwam de benodigde elektriciteit van de accu’s. Met wat vertraging reden we daarna naar Kyoto, Japans meest historische stad met veel grote tempelcomplexen. Bij binnenkomst viel meteen het reusachtige eigenzinnige stationsgebouw van Kyoto op. Een ‘stad’ op zich, van twaalf verdiepingen hoog met een hotel, luchtbruggen, uitzichtpunten, een hele hoge stationskap, ontelbare roltrappen, LED-projectie op een trappartij en veel restaurantjes. Veel deelnemers hebben het daarom ook bezocht en het was het zeker waard.


Blik op de stationshal van Kyoto Centraal vanaf de 14e etage, 22 mei 2024. Foto: Peter Collet.

Tijdens de vrije dag in Kyoto werden onder andere het tempelcomplex Fushimi Inari Taisha met honderden poorten en de Gouden Tempel bezocht, maar ook vele andere tempels, musea, pagodes of de oude wijk Gion waren in trek. Ook een bezoek per regionale of Shinkansen trein naar Osaka behoorde tot de mogelijkheden.

Voor de verandering stond de volgende dag een boottocht door de kloven van de Oi-rivier op het programma. De boot werd deels aangedreven door een roeier en een vaarboom (zoals bij een punter in Giethoorn), deels door de stroming van de rivier. Op verzoek werken de verhalen, grappen en grollen die normaal werden verteld achterwege gelaten en konden we genieten van de rust van de omgeving Er waren veel vogels en schildpadden te zien en de spoorlijn die in een rechte lijn door tunnels en over viaducten gaat werd diverse keren gekruist. De boottocht eindigde in Arashiyama, een buitenwijk van Kyoto met veel toeristische attracties als een bamboebos, tempelcomplex en een apenbos. Hier is ook het eindpunt van de tram-lokaalspoorweg van Kyoto dus we konden in stijl terug naar het centrum.


Wildwatervaren op de Katsura-rivier bij Kyoto, 21 mei 2024. Foto: Sieger de Boer.


JR Central N700a stel X78 wordt ingehaald door stel X 80 in Maibara tussen Hakata enTokyo, 20 mei 2024. Foto: Peter Collet.


JR West 500 serie stel V2 ‘Hello Kitty’ Shinkansen op weg naar Hakata in Shin Osaka, 20 mei 2024. Foto: Peter Collet.


Treinstel 810 van de Keihan Keishin op het straattraject op weg naar Hamaotsu, 20 mei 2024. Foto: Rob Zoomer.

Omdat het vanuit Kyoto maar twee en een half uur rijden naar onze volgende stop Kinosakionsen was, bleef er ’s ochtends nog tijd over om de stad verder te verkennen. Velen hebben de Keihan Ishiyama Sakamoto lijn bezocht. Dit is een bijzondere lijn waarbij het eerste deel in het oosten als een gewone metro onder de grond begint. Deze komt dan boven de grond en verandert in een lightrail-systeem op smalle bochtige trajecten achter de huizen langs. Er wordt gestopt op piepkleine haltes waar maar twee bakken op passen maar die dan wel weer een overkapping hebben. Er zijn bijzonder veel bewaakte overwegen. Uiteindelijk komt het geheel met vier bakken op een straattraject waarna het eindstation wordt bereikt. Het is heel mooi om dit te zien en te beleven.

Kinosakionsen is een kustplaats met veel openbare badgelegenheden (onsen). Voor de overnachting was de groep gesplitst. Een aantal konden in een traditionele Japanse Ryokan slapen (bed op de grond maar heel comfortabel), anderen verbleven in een kuuroord-achtig complex dat helemaal ingericht was om te ontspannen rond de heilzame baden. Als gast mocht je hier in badjas en op slippers dineren, iets wat elders absoluut niet toegestaan is. De deelnemers die in de Ryokan sliepen hebben aan dit badritueel deelgenomen. Al in het hotel je badjas aantrekken, op houten slippers naar het badhuis en daar (mannen en vrouwen gescheiden) lekker badderen.

Met twee lokale treinen genoten we van een lange rit langs de rotsachtige noordkust. De reisleider kon kiezen welke plaatsen gereserveerd konden worden dus zat iedereen met uitzicht op zee in rijrichting achter elkaar. In Izumoshi werd in een razend tempo de bagage naar het hotel gebracht om weer op tijd weer terug op het station te zijn voor een rit met een particuliere lokaalspoorlijn naar Izumotaishamae. Daar bezochten we een groot tempelcomplex. Intussen had onze reisleider Rob Zoomer overuren gemaakt door een voor een 33 kaartjes uit een automaat te halen omdat een groepsticket niet beschikbaar was.


Dieseltreinstel 126-1015 van JR West Japan beschilderd met Manga stijl striptekeningen in Tottori, 23 mei 2024. Foto: Erik van der Voort.

Een lange reisdag volgde. Het bleek mogelijk om dwars door de bergen van de noordkust naar de zuidkust, naar Hiroshima te reizen maar wel met stops op elk station onderweg. Ook haltes die niet meer waren dan een strook tegels met een bankje werden keurig aangedaan. De eerste overstap leverde een gekoppeld stel van twee railbussen op. Dat was nog te doen qua plaatsen maar halverwege de rit bleek dat de bakjes werden gesplitst. De railbussen waren niet echt berekend op onze groep dus het was flink passen en meten om iedereen een plaats op de langsbanken te geven. Het landschap en de lijn waren dan wel weer spectaculair. Op sommige trajecten ging het niet sneller dan 25 km/uur en onderweg waren weer twee zigzags om hoogte te winnen. Een prachtig uitzicht kregen we op de parallel lopende weg die op viaducten anderhalve cirkel maakt om op de juiste hoogte uit te komen. Na nog twee overstaps was het in een lokale en zeer drukke forensentrein bijzonder om te zien dat de sfeer onder de deelnemers veranderde van “lekker reizen” naar “nog maar 45 minuten en dan zijn we er”.


De verrassing van het ontkoppelen van twee railbussen tussen Izumo en Yakata…, 24 mei 2024. Foto: Rob Zoomer.


… en het gevolg daarvan, 24 mei 2024. Foto’s: Rob Zoomer.


Zigzag-wisselcomplex om al terugstekend hoogte te winnen tussen Izumo en Sakane, 24 mei 2024. Foto: Rob Zoomer.


Van Izumoshi naar Hiroshima: drieëndertig deelnemers stappen in Bingo-Ochiai over op een enkelvoudige railbus, 24 mei 2024. Foto: Erik van der Voort.

In Hiroshima was weer een vrije dag om de stad met het Peace Memorial Park en het tramnet te verkennen. In het Peace Memorial Park veel aandacht voor de verwoestingen en de slachtoffers van de atoombom. Het park is heel rustgevend met mooie en waardevolle gedenktekens. De boodschap is om de vrede te bewaren en zo nodig te herstellen. Er wordt echter niets over de context gemeld, dat Japan zelf de oorlog was begonnen etc.


Monument Genbakukoepel in Hiroshima, 25 mei 2024. Foto: Peter Collet.

Het tramnet van Hiroshima is het grootste van Japan. Bij een van de uitlopers kun je met een veerboot naar het eiland Miyajima waar een karakteristieke rode poort in het water staat bij de Itsukushima-tempel. Op de meeste tramlijnen in Japan rijden klassieke vierassers dus altijd met uitzicht op de baan. Op de voorste bank werden dan ook veelvuldig SNE-reizigers gesignaleerd. In Hiroshima neemt het aantal gelede trams echter snel toe. Ook wordt er bij het spoorwegstation hard gewerkt aan een nieuw tramstation op niveau +1 inclusief de toeleidende trambanen. Het oude tramstation is heel ingenieus gebouwd met allemaal korte eindpunt-spoortjes en slechts één vertrekspoor maar zo langzamerhand echt wel te klein.

De volgende dag was het vroeg op om in plaats van langzaam dieselen met twee verschillende Shinkansen-treinen een bijna 400 km lange en snelle rit naar Nagasaki op het eiland Kyushu te maken. Nagasaki heeft momenteel nog een Shinkansen-eilandbedrijf zonder verdere verbinding met het Shinkansen-netwerk. We moesten voor het ontbrekende stuk dus overstappen om de verbindende traditionele trein te nemen. De cross-platform-overstap op dit eilandbedrijf ging dan wel weer heel makkelijk. Enkele deelnemers stapte onderweg al eerder uit om een andere trein naar het Holland Village te nemen of een kustlijn te bereizen. In Nagasaki werd de vrije middag gebruikt voor een bezoek aan het schiereilandje Decima (een voormalige handelspost van Holland). Via dit schiereiland heeft Nederland gedurende twee eeuwen het alleenrecht gehad van handel met Japan. Op veel meer belangstelling kon de oude stad maar zeker ook het trambedrijf rekenen. Het rijdt nog met bijzonder veel vierassers waarvan de oudste actieve wagens van 1950 zijn. Op het langste traject met twee lijnen met hoge frequentie zijn dan ook veel verschillende trams in allerlei uitdossingen te zien. Voorzichtig rijden? Welnee: het lijkt er op dat bestuurders er maar twee snelheden kennen: stilstaan en zo hard mogelijk. De tijd ertussen dient zo kort mogelijk te zijn. Het vierassige materieel kan blijkbaar toch al ruim 70 jaar tegen die behandeling.


Perroninformatie kan niet foutgaan! Hiroshima-Matsubaracho, 26 mei 2024. Foto: Willem Mak.


Blik vanaf halte Nagasaki Eki-mae op het traject van tramlijnen 1 en 3, 26 mei 2024. Foto: Rob Zoomer.

Het geplande traject over een kustlijn en dan per veerboot over de Ariake Sea naar Kumamoto kon niet doorgaan omdat er geen aansluitende bus beschikbaar was dus zijn we er alsnog per trein heen gereisd. Daardoor waren we ook sneller in deze stad met tijd om het tramnet van twee lijnen te verkennen. Hoewel het net maar twee lijnen heeft is het materieel zeer gevarieerd met bouwjaren van 1949 tot circa 2012. Bij aankomst viel het op dat ook hier verschillende winkelstraten geheel overkapt waren waarbij er toch ook beperkt autoverkeer was. Deze overkapping zou ons op de vertrekdag nog goed van pas komen want het regende toen pijpenstelen. De tramrit van hotel naar station was vervolgens ouderwets sfeervol: beslagen ramen, houten vloer en lekker schommelen in één van de oudste trams.


De oudste nog in dienst zijnde tram 101 in Kumamoto – met gordijntjes, 27 mei 2024. Foto: Peter Collet.

Vanuit Kumamoto was een rit met de Aso Boy (Aso is de grootste actieve vulkaan van Kyushu) naar Beppu aan de oostkust van Kyushu gepland. Dit is een uniek treinstel met een apart interieur met o.a. kleine stoelen aan het raam voor kinderen, een door een begeleidster bewaakt ballenbad, een leeshoek en ook hier weer een panoramadeel waarbij de machinist hoog boven zit. Op onze reisdag kon er niet gereserveerd worden en was de kiosk, en tot teleurstelling van enkele deelnemers, ook het ballenbad niet in gebruik. Door vroeg opstellen op de juiste plek op het perron en stevig ‘aandringen’ bij het instappen is het gelukt om enkele plaatsen voorin te bemachtigen zodat we per toerbeurt van het uitzicht konden genieten. In Beppu aangekomen waren er even geen spoorse zaken behalve het station. Beppu is beroemd om de vele actieve heetwater- en modderbronnen, in kleuren van diepblauw tot bloedrood tot grijs voor de modderbronnen. Boven de stad zie je ook overal damppluimen hangen. De meeste deelnemers zijn lekker de toerist uit gaan hangen. Een van hen had al uitgezocht welke bus er nodig was om die bronnen te bereiken en ze is toen ook prompt tot waarnemend reisleider benoemd!


Panoramablik vanuit de Aso Boy of de stoompluimen boven Beppu, 28 mei 2024. Foto: Rob Zoomer.


JR Kyushu Aso Boy 183 1001 in Beppu, 28 mei 2024. Foto: Peter Collet.

Na een kleine drie weken reizen door Japan kwam onze laatste bestemming in zicht. Via mooie trajecten, wederom een bijzondere trein (de Yufuin no mori) en een rit met de Shinkansen arriveerden we op station Shin-Osaka. Een metro bracht ons naar het centraal station Umeda van Osaka vanwaar na enig zoeken en via een korte wandeling ons hotel werd bereikt. In Osaka waren er enkele vrije dagen om de stad te bekijken. Bijzonderheden zijn onder andere de 1800 jaar oude Sumiyoshi-tempel, het Shitennoji-tempelcomplex met pagode dat per tram bereikt kan worden en het kasteel van Osaka. Dit ligt fraai in een parkachtige omgeving met musea en het ziet er van buiten prachtig en traditioneel uit maar van binnen is het een moderne betonnen constructie en een toeristische attractie.


Overstap van DMU Y-DC125 op de Yufuin no mori, 29 mei 2024. Foto: Rob Zoomer.

Op spoors gebied werden de Hankai-tramlijn, de metro en de langste monorail van Japan (28 kilometer inclusief zijtak) verkend. Vanaf het uitzichtpunt boven op de Umeda Sky Building, vlak achter het centraal station, had je een mooi uitzicht over de stad en de vele spoorlijnen. Speciaal het intensieve treinverkeer van de Hankyu Railway naar o.a. Kobe en Kyoto was indrukwekkend, vrijwel elk moment reed er wel een trein over de spoorbrug over de Yodo-rivier. Het rammelende geluid was tot boven op de toren te horen. Ook werd de ruime omgeving van Osaka bereisd tot aan Nara en het spoorwegmuseum in Kyoto toe. Op de laatste vrije avond kwamen we nog eenmaal bij elkaar voor het afscheidsdiner. Vijf deelnemers bleven nog een extra week in Japan, elk met een eigen programma. De overigen vertrokken op zaterdag 1 juni 2024 met een Rapi:t treinstel van de Nankai Electric Railway. Alweer een uiterst bijzonder vormgegeven trein die ons naar het vliegveld bracht om wederom via Dubai naar Amsterdam te reizen.


De monorail van Osaka, 31 mei 2024. Foto: Jan Herman Hendriks.


JRF EF66 128 trein uit Kyoto in Shin Osaka, 1 juni 2024. Foto: Peter Collet.

We kunnen terugkijken op een zeer gevarieerde reis waarin we over veel verschillende lijnen en met zeer bijzondere treinen hebben gereden en er ook ruimte was om naar eigen inzicht een stad te verkennen. De sfeer in de groep was uitstekend en het was gemakkelijk om je ergens bij aan te sluiten. Met name de diners waren elke avond weer een gezellige en soms ook aparte belevenis omdat het niet altijd duidelijk was wat er nu precies besteld was. Het was echter toch elke keer weer zeer smakelijk. Ook mooi om te zien was de snelle aanpassing van de deelnemers aan de ‘Japanse manieren’: de vele eigenaardigheden van het land dat wel heel modern maar beslist geen westers land is had men al snel onder de knie.

Grote dank gaat uit naar Rob Zoomer die met assistentie van Han Duijve deze reis op prettige wijze geleid heeft. Ook het vermelden waard is zijn niet aflatende inzet om de kaartjes en reserveringen te regelen (“onze man aan het loket”) ook al was dit door de Japanse bureaucratie soms een uitdaging.

Nog wat opmerkelijke zaken in Japan:
  • Gezamenlijke diners waren nagenoeg onmogelijk te organiseren. De hotels in Japan zijn hier niet op ingesteld. In een hotel slaap je, in een meestal kleine kamer en soms in een heel kleine kamer.
  • Op regionale lijnen is nog veel spoor met voegen met het bekende geklikklak als gevolg. Een mooi ouderwets geluid dat bijdraagt aan het reisgevoel.
  • Behalve dat er meestal geen afvalbakken zijn, zijn er ook geen handdoekjes of drogers in de openbare toiletten. De Japanners hebben een badstof doekje bij zich om hun handen te drogen en zo nodig ook het zweet van het gezicht te wissen.
  • Het openbaar vervoer is enorm goed georganiseerd. Op stations gaat het in- en uitstappen heel snel o.a. omdat de instappers in een keurig rijtje staan te wachten (voor ons af en toe wat onwennig en dan stonden we weer op de verkeerde plek) en de uitstappers gelegenheid geven vlot uit te stappen.
  • In veel steden verlaat je de tram of bus via de voordeur en betaal je de tramrit bij het uitstappen. De bestuurder bedankt dan elke klant persoonlijk. Omdat eerstgenoemde ook een microfoon heeft die altijd aanstaat hoor je dus twintig keer achter elkaar ‘dankjewel’ in het Japans.
  • Er zijn verschillende digitale passen om met het lokale vervoer te reizen. Die kun je overal via de automaat opwaarderen. Dat gaat echter weer alleen met contant geld en dat moet je weer elders uit een automaat halen.
  • Regelmatig word je door Japanners aangesproken. Waar kom je vandaan, wat ben je aan het doen? De drempel voor communicatie is hoog vanwege de taal- en culturele barrière (men wil geen fouten maken). Vooral de man die in ‘zijn’ motorwagen laat in de avond bijna geen plaats meer kon vinden vanwege onze groep moest er toch meer van weten. Dat ging dan maar met handen en voeten en een enkel woord Engels.
  • Normaal rijdt alles exact op tijd. We hadden slechts drie keer vertraging waarbij dit twee keer volledig werd ingelopen en de derde keer moesten we een stukje omreizen omdat de bovenleiding beschadigd was.
  • Regionale spoorlijnen zijn volop aanwezig waarbij er vaak met relatief oud materieel gereden wordt dat er nog steeds prima onderhouden uitziet.
  • Alles is opgeruimd en schoon. Overal zijn toiletten (ook in een supermarkt en zelfs af en toe bij een tramhalte) die gratis zijn en prima onderhouden worden.
  • In de openbare ruimte en op stations staan overal automaten met drankjes. Er zijn heel veel eetgelegenheden in de grote steden. In grote of juist smalle straatjes, van vier zitplekken tot heel groot, ondergronds of juist op etages in gebouwen. In het stationsgebied leidt dat samen met veel winkels tot een ondergrondse stad die vaak honderden vierkante meters groot is en meerdere verdiepingen bevat.
  • Desserts kent men nauwelijks. Al snel was iedereen gewend om na het diner een van de supermarktjes binnen te schieten om nog wat te snacken te kopen. Aangezien er nog veel contant wordt betaald en ook tot op de yen nauwkeurig (0,6 cent) wordt afgerekend loop je al snel met een grote hoeveelheid munten. Geen probleem: je rekent af door de hele stapel in een bakje te kiepen. Er wordt automatisch geteld hoeveel dat is en je wisselgeld komt dan weer ergens anders uit.