Smalspoor in Polen en Slowakije 2012

door Hans Brouwer

Op zaterdagmorgen 15 september 2012 vertrekken 27 deelnemers via Berlin Ostbahnhof en Cottbus naar Görlitz. De vrije zondag in deze oude grensstad wordt gebruikt voor een wandeling door het historische centrum, de tramlijnen of een bezoek aan de Waldbahn Muskau danwel een trip naar de smalspoorlijnen bij Zittau. Maandag gaat het met een DB-trein via het prachtig gerenoveerde station van Wrocław Główny naar Kraków. De tweede vrije dag leent zich voor een bezoek aan deze stad en met een dagkaart op de tram kun je grote delen van deze stad bezoeken. Enkelen maken de trip naar Auschwitz of brengen een bezoek aan de voormalige fabriek van Oscar Schindler.

We verlaten Kraków met een stoptrein, met vele stops, naar Zwardón aan de Pools-Slowaakse grens. In Sol, enkele stations voor Zwardón is de baan echter geblokkeerd en moeten wij tijdens regenachtig weer, samengeperst met bagage, in de enkele beschikbare bus mee naar Zwardón. Uiteindelijk wordt Žilina bereikt. Donderdag maken we een sfeervolle rit met de bosspoorlijn van de HLÚŽ. Bij koud en druilerig weer levert dat voor de fotografen mooie plaatjes op van de stoomtrein op deze lijn, die door een openluchtmuseum voert en met keerwissels de nodige hoogteverschillen overwint. De warme goulashsoep houdt de deelnemers op de been en de bus brengt ons na de lunch naar de Waldeisenbahn Orava voor een rit met de stoomtrein over het door vrijwilligers gerunde bostraject. Na een bezoekje aan het museum en nog een ritje in de draisine dan wel de Jawa-railinspectiemotor gaat het per bus terug naar Žilina.

De volgende ochtend vertrekken wij met de sneltrein naar Košice over een landschappelijk mooi trajectgedeelte langs de Hoge Tatra. In Košice staat al een goed bezet Stadler-treinstel klaar voor de rit naar Humenné, welk traject gedeeltelijk langs de breedspoorlijn richting Oekraïne voert. In Humenné stappen wij over op de klassiek uit CKD-railbussen bestaande trein naar Medzilaborce Mesto. Na onze intrek te hebben genomen in het hotel, gaan we snel naar het nabijgelegen Andy-Warholmuseum, waar juist een nieuwe tentoonstelling wordt geopend. De volgende ochtend brengt een bus ons naar het depot Majdan van de bosspoorlijn Bieszczadzka in Polen. Hier begint een rit in een open rijtuig, bij best wel fris weer, achter een dieselloc met zicht op een achter ons rijdende houttrein met stoomtractie. We rijden door dit mooie op de grens van Slowakije en Polen gelegen bosgebied. Er leven ook beren in het bos en tijdens een stop aan het eindpunt zijn de pootafdrukken hiervan duidelijk te zien. Terug in Majdan wordt buiten een lunch georganiseerd met warme soep en bigos. De middagrit, in een gesloten rijtuig met een andere dieselloc, brengt ons naar het andere eindpunt van de lijn en na een depotbezoek gaat het per bus verder naar een zeer landelijk gelegen hotel in Hoczew. Wij gaan zondagmorgen met onze bus verder naar Przemyśl Główny en vanaf dit prachtig gerestaureerde station gaat het via Przeworsk en Stalowa Wola met een moderne diesellokaaltrein naar Lublin. Hier slagen wij er nog net in om de sneltrein naar Warschau te halen. Via Warszawa Ochota komen wij aan in het hotel dat tegenover het spoorwegmuseum ligt.

Warschau biedt de deelnemers vele mogelijkheden. Met een dagkaart worden ritten met de vele tramlijnen of de metro gemaakt. In het weer opgebouwde oude centrum kan goed worden gegeten. Op dinsdag gaat het via Warszawa Zachodnia met een TLK-trein richting Łódź naar Koluszki en vandaar terug naar Rogów, voor een bezoek aan de smalspoorlijn. Een dieseltrein met 2 rijtuigen staat voor ons klaar. Maar eerst is er ontvangst in de loods/werkplaats met een heuse Powerpointpresentatie over de geschiedenis van deze lijn en een toelichting op het huidige materieel, waarvan een deel uit Roemenië afkomstig is. Dan is het tijd om te vertrekken met onze trein. Deze wordt gevolgd door een goederentrein met 5 wagons. Helaas ontspoort de goederentrein al na de eerste fotostop. Wij reizen verder naar het eindpunt Jeżów, waar bij goed weer in de openlucht een heuse barbecue is georganiseerd. De Krakauer worsten, aan grote spiesen van wilgentakken, mogen we zelf garen. Het wordt een lange lunch want wij kunnen pas terug als de goederentrein is herspoord. Na menig appeltje van de bomen rondom ons te hebben verorberd, gaat het uiteindelijk terug naar Rogów. Om 16.45 uur wordt de trein naar Łódź Kaliska genomen, waar ons hotel is ondergebracht in de gerenoveerde voormalige textielfabriek van Juliusz Kindermann uit 1890.

Łódź is een Poolse textielindustriestad met weinig toerisme, het tramnet kent nog enkele markante buitenlijnen en er is materieel van diverse oorsprong op de baan. Het museum van het plaatselijke vervoerbedrijf zal binnenkort tijdelijk sluiten wegens verplaatsing naar een andere locatie, maar wij worden toch nog vriendelijk ontvangen door een, gelukkig wat Engels sprekende, enthousiaste gids. Daarna is het tijd voor wat tramritten of een wandeling langs de Joodse begraafplaats en een bezoek aan het herdenkingscentrum in voormalig station Radegast. Vanuit Radegast werd in de Tweede Wereldoorlog de Joodse bevolking, van destijds Litzmannstadt, op transport gesteld.

Op donderdag 27 september reizen wij ’s morgens met een TLK-trein rechtstreeks naar Bydgoszcz Główny, waar wij net na de lunch aankomen. Tijd genoeg dus voor het kopen van een dagkaart voor de tram, om vervolgens het tramnet in deze stad te verkennen. Het tramnet wordt op diverse plaatsen vernieuwd of uitgebreid en gelet op het vele stilstaande wegverkeer in de avondspits is er voor het openbaar vervoer hier nog een taak. ’s Avonds vinden wij in het historische stadsgedeelte een goed restaurant om ook deze dag culinair af te sluiten. De volgende ochtend is er een vroeg ontbijt en vertrek uit Bydgoszcz. In Laskowice staat ex-Wadloper DH 3102 klaar voor een rondrit door het noordwesten van Polen. Via Osie en Kościerzyna bereiken we Chojnice, vanwaar we met reguliere treinen via Krzyz Poznań bereiken. ’s Avonds is het afscheidsdiner, waar zoals gebruikelijk door wat oudere deelnemers de reisherinneringen worden opgehaald met complimenten aan de leiding voor de grote variatie in dit reisprogramma.

Op zaterdagmorgen 29 september laten wij de bagage in het hotel en reizen naar Gniezno. Daar staat stoomlok Px48-1919 gereed voor een rit naar Powidz. Het is ook vandaag nog prachtig weer en onderweg is er volop gelegenheid voor fotostops en schijnvertrekken. Helaas ontspoort onze trein enkele kilometers voor het eindpunt in Powidz. Wij staan juist op een overweg en blokkeren de weg. Ondanks dit komt uit het, nu wat scheef staande, bagagerijtuig onze warme lunch tevoorschijn in de vorm van bigos. Met bier wordt deze in de berm van de weg genuttigd. Doordat de trein niet verder kan worden na enig overleg twee minibusjes ingezet om ons terug te brengen naar Gniezno, vanwaar wij terugreizen naar Poznań. Hier is nog voldoende tijd om na aanschaf van een dagkaart een aantal tramritten te maken. Ondermeer met lijn 14 naar Os Kosgiewsko, waarvan een deel van het traject als light rail is uitgevoerd. Met lijn 12 gaat het terug naar het oude stadscentrum. Na een goede maaltijd in de binnenstad gaat het terug naar het hotel voor het afhalen van de bagage en naar het station waar om 21.19 uur de Hotelnytrein Jan Kiepura vertrekt naar Amsterdam Centraal. Hier nemen de deelnemers afscheid van elkaar en keert eenieder huiswaarts na een zeer geslaagde treinrondreis door Slowakije en Polen.

---