Najaarsreis Roemenië

door Ernst van Gulden

Zaterdag 17 september 2011: In een zonovergoten Timişoara komen de eerste 28 reisgenoten keurig op tijd aan op het Nord-station. De tweede groep van 5 deelnemers, die tussen Keulen en Wenen met de nachttrein reisden, zijn echter minder gelukkig. Met een vertraging van ruim 1 uur komen zij binnen als de eerdere groep het diner al op heeft.

De zondag staat geheel in het teken van de stad Timişoara. Met in de ochtend een tramexcursie, bij 30 graden en een strakblauwe lucht, kan de dag eigenlijk al niet meer stuk. Met een tram uit Karlsruhe, zonder graffiti (een bijzonderheid in de stad) wordt eerst gereden naar het noordoostelijke eindpunt U.M.T. Via dit eindpunt bereiken we een depot, waar een aantal oude trams staat opgesteld. Het museumdepot aan de overkant opent weliswaar zijn poort, maar de hallen mogen we niet in. Door de ramen zien we iets wat lijkt op een Weense wagen. Als we verder rijden met een andere tram uit Karlsruhe komen we bij de Centrale Werkplaats van de tram. Hier rijden we via een soort achteringang naar binnen en parkeren we de tram tussen de in verschillende staat (van schroot tot dienstvaardig) verkerende trams. Na een rondje in de werkplaats en een stevige aardappelkoek met suiker op de hoek van de straat wacht een nieuwe tram (uit Bremen) om het laatste deel van de rondrit te maken, met nog een overstap op een tram uit Mnchen. Hierna is iedereen vrij om – wat de meesten doen – de stad Timişoara (met haar prachtige binnenstad en kathedraal) uitgebreid te bekijken. Slechts een enkeling maakt van de gelegenheid gebruik het station te bezoeken.

Dat Roemenië niet alleen een staatspoorwegbedrijf heeft zien en merken we de volgende dag. Met een ex-SNCF “Caravelle” van de firma RegioTrans verlaten we Timişoara in de ochtend. Meteen maken we kennis met het uitgestrekte vlakke land in het zuidelijke deel van de regio Crişina en Banat. Leuk is de kruising van onze trein met een motorwagen van de reeks 77 uit de jaren 30 in Jebel. Daarna reizen we verder door het uitgestrekte landschap, totdat bij Berzovia de heuvels hoger worden. Nadat het treinstel voor Resiţa in Berzovia is afgekoppeld vervolgen we onze weg naar Oraviţa, het overstapstation voor de spectaculaire CFR-lijn naar Anina.

Ondanks de overstaptijd van 3,5 uur vliegt de tijd in Oraviţa voorbij. In het plaatselijke depot nodigt een beambte ons uit in de locloods te kijken. Hier staan een oude stoomloc en twee diesellocomotieven. Het blijkt dat er voor de beide CFR-lijnen, die naar Iam en Anina, twee paar locomotieven beschikbaar zijn. De rijtuigen voor de lijn naar Anina zijn korte vierassers. Dit heeft te maken met de zeer krappe bochten, met als kleinste straal 114 meter en de helling van 20 promille. In een lokaal wegrestaurantje verorberen we in de tussentijd voor omgerekend 5 euro een schnitzel met frites. Om 14.52 uur gaat het dan verder met de trein naar Anina. Vanuit de achterdeur is het verloop van de lijn mooi volgen. Uit het raampje hangen is hier niet aan te raden. Sommige tunnelwanden (en bomen) staan zo dicht bij de lijn, dat je het niet meer kan navertellen…

In Resiţa wacht ons de volgende dag een teleurstelling. Het regent niet alleen, maar van het trambedrijf staan alle wagens in het depot: het trambedrijf rijdt sinds kort niet meer. Een niet betaalde stroomrekening heet het, maar in gesprekken met onze begeleiders wordt al snel duidelijk, dat met men het trambedrijf weg wil hebben uit de stad. Jammer.

Wat ook de moeite waard is in de stad is het (letterlijk te nemen) locpark: in een park staan 16 stoomlocomotieven opgesteld als gedenkteken. We maken hier dan ook een tussenstop op weg naar het station Resiţa Sud. Na een lunch vlak bij het station reizen we eerste klas (het rijtuig bleek echter slechter te zijn dan de tweede klas) door naar het overstapstation Caransebeş en ons eindpunt voor die dag: Craiova. Hier voegt zich de laatste deelnemer bij het gezelschap, om tot Campulung Moldovenesc mee te reizen. Na het ontbijt de volgende dag verzamelt de groep zich voor een excursie met een Weense (ex-Rotterdamse) en een KT4-tram uit Berlijn. Daar het net op dat moment in twee delen geknipt is reden we met een bus tussen de twee delen.

Het startpunt voor de eerste rit met de ex-RET tram was het depot. Vervolgens rijden we met fotostops naar het meest noordelijke eindpunt van de enige lijn bij de elektriciteitscentrale. Voor het tweede deel reizen we met een kop aan kont gekoppelde KT4. De reden is simpel: een van de eindpunten heeft door werkzaamheden geen eindlus. Het andere eindpunt is dan ook door het ontbreken van een remise tevens ingericht als tijdelijk depot. Om de diensttram, die uiteindelijk vlak achter ons rijdt, voorbij te laten is wat rangeerwerk nodig. Na terugkomst hebben we de rest van de dag vrij. De meesten gaan dan ook het centrum in om te eten en de historische gebouwen te bekijken. De tramvervangende buslijn 101 is dan ook ′s avonds het trefpunt voor velen op weg naar het hotel.

De eerste echte reisdag dient zich aan. Vandaag gaan we van Craiova naar Brăila, ongeveer 9 uur reizen met een anderhalf urige overstap in Boekarest. Dat we zo lang hebben in Boekarest is maar goed ook, want we komen daar aan met een vertraging van ruim veertig minuten. Aangezien de tram verdwenen is rond het station rest er voor velen een bezoek aan een van de barretjes of restaurantjes in het station Nord. Ook de McDonalds wordt gefrequenteerd voor een bak koffie en een burger. De IC, die we daarna hebben vertrekt (zowaar) keurig op tijd, maar bij de luchthaven van Boekarest hebben we al weer 10 minuten vertraging.

Na een goede nachtrust staat ′s ochtends een rit met de tram van Brăila op het programma. Voor deze rit is de ex-Rotterdamse wagen 1613 ingehuurd. Na een lange rit richting Celhart Donaris, wordt op de terugweg het depot Radu Negru bezocht. Hier staan onder andere nog de 1604 opgesteld, naast vele Weense wagens. Omdat het centrum op dat moment tramloos is, door een vernieuwing van de rails werden we per bus naar het station gebracht. Vanaf hier rijden we met een reguliere stoptrein verder naar Galaţi.

Vlak voor de stad doemden de hoogovens al op, waar we later nog langs zouden rijden per tram. Eenmaal in Galaţi aangekomen brengt ons een HTM (!) bus naar een restaurant aan de Donau voor een zeer uitgebreide lunch. Na de lunch worden we weer opgepikt en rijden we naar het depot. Hier staat de excursietram al klaar. Na terugkomst in het depot komt de verrassing: dit is niet de enige excursietram. In totaal rijden we hier met 4 verschillende wagens, waaronder wagen 1253 (ex-RET 837). Bij de haven komen we nog wat Nederlands tegen: ′Damen Shipyards′ prijkt boven de gebouwen uit. Met een sneltrein reizen we vervolgens, met enige tegenzin overigens aangezien het een aardige tramstad is, terug naar Brăila.

Op zaterdag 24 september reizen we per minibus naar Tulcea voor een boottochtje door de Donau-delta. Alvorens echter per boot verder te gaan, steken we de Donau over per pont. Deze is opgebouwd uit een tweetal schepen naast elkaar met een stalen plaat in het midden: bijzonder! Na een verder rustige rit steken we in Tulcea van wal richting Zwarte Zee. Als we onderweg een van de kreekjes induiken met de boot is er een lichte verbazing. Het landschap verandert van een brede rivier met af en toe wat bomen naar een boslandschap. Vele visser omzomen de kanten op zoek naar dat ene grote exemplaar. Halverwege duikt iedereen van het uitzichtdek naar beneden om te genieten van een geweldige lunch met (uiteraard) veel visgerechten. Bij terugkeer in de haven rond twee uur is het nog anderhalf uur wachten totdat de reguliere trein uit Tulcea Oraş (Haven) vertrekt. Tijd genoeg voor een verfrissende drank of koffie dus. Als we weer terugkomen staat de Desiro inmiddels klaar.

Bij aankomst in Medgidia blijkt de personentrein naar Constanţa van tijd te zijn veranderd. De oorspronkelijk geplande overstap van krap twee uur wordt zo verminderd met krap twee uur. Kortom: snel overstappen. Als we tegen half zeven in Constanţa aankomen is het nog niet donker. Op het kopspoortje zien we al het motorrijtuig gereed staan voor de rit van de volgende dag naar Mangalia. De bus wacht echter ook en brengt ons direct naar het hotel voor het gezamenlijk avondeten. Een boeiende en afwisselende reisdag loopt ten einde.

Als om zes uur de wekker gaat is het bewolkt buiten. De bewolking blijft helaas bij het eerste deel van de fotorit van Constanţa naar Mangalia en terug met een motorwagen van het type AM700. Onderweg hebben we een aantal fotostops, waarvan een op de vrije baan. Eenmaal in Mangalia aangekomen zoekt vrijwel iedereen de kust op. Hier werd er genoten van een koffie op een vrijwel leeg strand. Na terugkomst op het station breekt de bewolking echter rap en rijden we uiteindelijk rond twee uur een zonovergoten Constanţa in.

De middag is vrij. Naast bezoeken aan de stad en een fototrip op de hoofdlijn naar Boekarest duiken er ook een aantal de Zwarte Zee in. ′s Avonds blijkt buslijn 100, de bus van het station langs het centrum naar ons hotel Oxford, een ontmoetingsplaats van alle medereizigers: in elke bus zitten wel een aantal NVBS′ers.

Na het weekend hebben we de ochtend vrij in Constanţa. Velen benutten de mogelijkheid om wat later te ontbijten. De bus vertrekt immers pas om één uur vanaf het hotel, na het uitgebreide, vanwege het ontbreken van een restauratierijtuig in de trein, middageten. Bekend was echter nog niet dat in onze trein (A1861: Constanţa – Iaşi) een extra restauratierijtuig uit Boekarest werd ingezet speciaal voor onze groep. De reis zelf met deze trein voert, als het nog niet donker is, door een verlaten laagland met vele akkers. Enige hoogtepunt van deze is de Donau-brug bij Cerna Voda. Bijna iedereen hangt uit het raam om hier een foto van te maken. Daarna hobbelden we gestaag de avond in om zonder vertraging met het gebruikelijke slakkengangetje het eindstation, ditmaal Iaşi, binnen te rijden. Ook hier staat zoals gebruikelijk een stadbus klaar om ons naar het hotel te brengen.

De dinsdag, 27 september, staat in het teken van een extra tramrit en depotbezoek in Iaşi. Ook hier wordt druk gewerkt aan de tramlijnen, waardoor we een wat beperktere route rijden. Leuk is de rit naar het meest oostelijke eindpunt met een stevige stijging halverwege en een mooi overzicht over de stad.

Na de rondrit hebben we nog wat vrije tijd voordat we rond half vier de trein pakken naar Campulung Moldovenesc een grotere plaats in de Karpaten, waar de volgende dag meer van zullen zien.

Een van de hoogtepunten van de gehele reis staat vandaag, 28 september 2011, op het programma: de bosspoorlijn van Moldoviţa. Doordat de spoorlijn Vama – Moldoviţa niet meer in dienst is rijd we met een bus naar Moldoviţa. Hier staan tot ieders verbazing 2 stoomtreinen klaar: de eigen trein van de (museum)bosspoorlijn en een trein, waarvan de loc en een wagen speciaal overgebracht zijn van de industriële spoorlijn Brad – Criscior. De rit verloopt voorspoedig met vele fotostops. Wij zijn met deze groep een van de eersten, die een 2,5 kilometer lange uitbreiding van de lijn berijden naar het jachthuis van Kroonprins Rudolph. Hier is ook de picknick met polenta rond het middaguur.
Bij terugkomst bij de trein blijkt een van de machinisten wat kwistig met water om te springen: hij had een kraan van de locomotief open laten staan. Hierdoor moeten we op de terugweg nog een extra stop maken om water bij te vullen. Kort daarna versperden koeien de (spoor)weg. Met veel fluiten en dankzij hulp van de lokale boer komt de trein er uiteindelijk wel langs.

In de middag wordt nog het klooster uit de 16e eeuw bij Moldoviţa bezocht. Dit klooster is nog altijd in gebruik. Fraaie fresco′s aan de buitenkant en veel pracht en praal sieren dit relatief kleinschalige klooster. Als extraatje wordt ook het, op het massatoerisme na, bijna gelijkwaardige Voroneţklooster bezocht. Na nog wat linesiding in de avond is het (weer) tijd de koffer te pakken voor de lange rit van krap 12 uur de volgende dag naar Deva met een twee uur durende onderbreking in Cluj Napoca.

Als laatste excursie voor de terugreis staat op vrijdag 30 september de industriële spoorlijn Brad – Criscior op het programma met een extra fotogoederentrein met stoom en een depotbezoek.

Als we na een busrit langs de voormalige spoorlijn Deva – Brad aankomen in Criscior staat de stoomtrein al klaar voor een extra rit naar Brad. Vooraf krijgen we de mogelijkheid om kort nog even te kijken in de werkplaats, waar men smalspoormaterieel opknapt. Als bij het rondkijken de stoomfluit ineens gaat zijn we benieuwd, wat er buiten te vinden is. Het blijkt dat de excursietrein eerder dan gepland zal vertrekken en dat we na het middageten de fabriek en het museum zullen bezoeken. Nadat de laatste mensen bij elkaar geharkt zijn, vertrekken we voor een leuke fotorit naar Brad. Aangezien de lijn niet echt frequent bereden wordt in dit seizoen, is het af en toe stoppen om blokken hout op de rails weg te halen of de groeven in de overwegen vrij te maken.

In Brad staan, niet geheel tot onze verrassing, twee Malaxa-motorwagens. Het blijken de laatste CFR treinen te zijn op dit traject, daar op 1 oktober de lijn over gaat naar de particuliere vervoerder RegioTrans. Na dit tafereel uitgebreid gefotografeerd te hebben rijden we met vele fotostops terug naar Criscior. Hier aangekomen wacht het middagmaal aan een enorm lange tafel in de fabriek. In het begin van de middag staat als laatste excursie een bezoek aan de werkplaats op het programma. Daarna is het terug naar Deva, waar velen nog de burcht gaan bekijken, die hoog boven de stad uittorent.

Zaterdag 1 oktober vertrekken we rond 9 uur uit Deva. Het wordt nog spannend als aan de Hongaars-Oostenrijkse grens een fietser onder de trein komt. In onze wagen merken we – behoudens de noodstop – weinig van de tragedie en we zijn blij dat na een oponthoud van twee uur de nachttrein in Wenen nog op ons wacht. In Keulen splitst de groep zich om verder richting Nederland te reizen.

Het was een geslaagde reis, waarbij naast reisleider Han Duijve, ook Roxana Gorea (onze Roemeense begeleidster en ′alles-regelaar′ in Roemenië) en Georg Hocevar (vanuit de smalspoorwereld) ′mulţumesc′ bedankt worden. Zeker voor herhaling vatbaar!

---