Kriskras per autorail en tram door Frankrijk

door Hans Brouwer

Van zaterdag 30 augustus t/m zondag 7 september 2014 zijn 31 deelnemers onderweg voor spoor- en tramverkenningen door het midden van Frankrijk.

Vanaf Amsterdam Centraal gaat het met een Thalys naar Paris Nord en na een korte rit met de RER E naar Paris St. Lazare om vandaar door te reizen met de Intercité naar Le Havre. Snel inchecken in het hotel en dan is er tijd voor tramverkenningen met Citadis-trams in deze havenstad met wat druilerig weer. Er is hier sinds 1890 ook een funiculaire die op luchtbanden rijdt.

Zondagmorgen gaat het al vroeg door naar Rouen, waar de bagage kan worden gestald. Er is tijd voor een uitvoerige verkenning van de tramlijnen en het historische stadscentrum, waar blijkens de overlevering Jeanne d’Arc haar uitrusting had laten maken. Wanneer wij op deze zondagmorgen met de tram richting Sotteville de vlooienmarkt passeren brengt dit heel wat mensen op de been.

Aan het begin van de middag gaat de treinreis langs de grote emplacementen van Sotteville verder naar Paris St. Lazare. Met de metro naar Gare d’Austerlitz vanwaar de Intercité-trein ons naar Tours brengt, waar het hotel naast het station ligt. Enkelen hebben met de Interrail-pas deze dag een andere route gereisd. ’s Avonds wordt echter samen gegeten in het nabijgelegen hotel l’Univers wat blijkens de muurschilderingen heel wat grootheden heeft gekend die hier hebben overnacht.

Op maandag blijven wij in Tours voor het maken van tramritten. Opmerkelijk is dat dagkaarten voor de tram in vrijwel alle steden die we bezoeken uit werkende automaten met de Nederlandse pinpas kunnen worden verkregen. Het is mooi najaarsweer en er worden heel wat foto’s van de tram gemaakt wanneer deze over de brug van de Seine rijdt, maar ook de binnenstad wordt niet vergeten. Juist vandaag blijkt het 70 jaar geleden te zijn dat Tours door de geallieerden werd bevrijd, zodat er deze dag nog een aantal historische militaire voertuigen rondrijden ter herinnering aan dit feit.

Op dinsdag 2 september gaat het ’s morgens verder per trein vanuit Tours via Moulins-sur-Allier naar Clermont-Ferrand waar wij rond het middaguur de bagage in het hotel stallen. ’s Middags brengt een bus ons naar het begin van de verderop gelegen tandradlijn met modern Stadler-materieel. In een kwartier bereiken we hiermee de top van de Puy de Dôme. Hoewel boven wat wind staat, is het helder weer voor een goed zicht over de omgeving van dit voormalig vulkanisch gebied. Ook wordt er op de top gewerkt aan het herstel van een oude door de Romeinen opgerichte tempel.

Tegen het einde van de middag gaat het terug naar het centrum van Clermont-Ferrand en kunnen liefhebbers nog net voor het avondeten het gehele Translohr-tramnet afleggen. Culinair is er in Frankrijk voor de deelnemers altijd wel een smakelijke maaltijd te vinden.

Door verbouwing van het station van Clermont-Ferrand, recht tegenover ons hotel, is het nu nog een rommelige omgeving. De door ons bestelde (school-)bus komt op tijd en brengt ons rap vanuit het centrum over de autoroute naar Courpière. Hier start een rit van de AGRIVAP met de panoramamotorwagen X 4208 gebouwd door Renault in 1959.

Nadat het stationskoffiehuis ons in snel tempo van koffie heeft voorzien, gaat het op weg voor het bijna 80 kilometer lange traject. De reis gaat door een mooi gebied met vele spoortunnels, waarbij een aanzienlijk hoogteverschil wordt overwonnen, naar La Chaise-Dieu. In dit dorp van 800 inwoners is voldoende gelegenheid om te lunchen. Op de terugweg zijn enkele tussenstops voor het maken van foto’s en souvenir-inkopen. In Clermont-Ferrand wacht een gezamenlijke maaltijd in het restaurant naast het hotel.

Op donderdagmorgen om 08.30 uur gaat het, weliswaar iets vertraagd door een incident, naar Paris-Bercy waar wij met de Intercité toch stipt op tijd aankomen. We wandelen naar het nabijgelegen Gare de Lyon, om met de RER D naar Gare du Nord te reizen en onze intrek nemen in het hiertegenover gelegen hotel Mercure.

Na een korte lunch reizen wij met onze Interrailpas met de Ile de France R-trein 24319 door naar Valmondois. Hier worden we opgewacht door de gidsen van het Museum de Tramways à Vapeur et des Chemins de fers Secondaires Francais. De (deels) Engelstalige gidsen doen hun best om ons het aanwezige materieel toe te lichten en met groepjes kan een korte rit over het museumterrein in een Dion-Bouton railbus worden gemaakt. Opmerkelijk is een tramlocomotief uit Nantes die is voorzien van een MAN-dieselmotor die als oorlogsbuit uit een Duitse duikboot werd gehaald. Het museum heeft echter geen expansiemogelijkheden en overweegt vertrek naar elders, afhankelijk van beschikbare gelden hiervoor.

Doordat deze dag eenieder een individuele Interrailpas heeft zijn niet alle deelnemers meegegaan naar het museum. De auteur van dit verslag gaat samen met nog enkelen door naar het een station verder gelegen Auvers-sur-Oise waar Vincent van Gogh zijn laatste jaren heeft geschilderd. Wij bezoeken de kerk en de begraafplaats waar Theo en Vincent alsmede Corneille zijn begraven alvorens terug te keren naar Parijs.

Vrijdag 5 september is een vrije dag in Parijs en velen gaan met een RATP-kaart voor meerdere zones de tramlijnen opzoeken die hier ondertussen op uiteenlopende plaatsen in bedrijf zijn, uiteraard per metro, RER of soms zelfs de bus. Ook culturele plaatsen, zoals Versailles, en verschillende musea worden bezocht.

Na een enerverende dag in Parijs gaat het zaterdagmorgen na een rustige start op weg naar het Gare de l’Est waar TGV 2713 ons binnen drie kwartier in Reims brengt. De bagage stallen we in het, tegenover het station gelegen, hotel l’Univers. Met een regiotrein reizen we door naar Armagne-Lucquy.

Na een wandeling nemen we plaats in de gereedstaande Picasso-trein van de CFTSA (Chemin de Fer Touristique du Sud des Ardennes) met bovenop de kenmerkende stuurstand van de machinist. Helaas is recentelijk de maximumsnelheid voor dit traject begrensd tot 20 km/u, zodat wij over het 40 km lange traject wel even onderweg zijn. De stemming onder de deelnemers is er niet minder om. De rit voert door het uitgestrekte verlaten landschap wat door oorlogsverledens in dit gebied is ontstaan.

Terug met de laatste trein van deze dag uit Amagne-Lucquy komen wij om 19.30 uur in Reims aan. Tijdens het afscheidsdiner in het hotel worden traditioneel door de oudste deelnemer, ditmaal Roef Ankersmit, de reiservaringen van deze reis gememoreerd, met dank aan de reisleider.

Op zondagmorgen 7 september kan door de liefhebbers nog het hele tramnet in een mistig Reims worden afgelegd en na een rondje rond de kathedraal is het tijd om de koffers te pakken voor de terugreis om 11.43 uur per TGV naar Paris Est, waar ik in de hal nog wordt gewezen op het nulpunt van de spoorlijn naar Straatsburg. ‘s Middags om 14.25 uur door per Thalys naar Nederland waar het merendeel van de deelnemers in Rotterdam uitstapt om naar huis te reizen. Zij kunnen terugzien op een interessante tram- en treinverkenning met een uitgekiend programma door het midden van Frankrijk.