Vakantietreinen 1969-1981 – een tijdbeeld

Reisbureautreinen, ook wel vakantietreinen genoemd, waren vanaf de vijftiger jaren een opkomende manier om op vakantie te gaan. Vanouds vanuit Den Haag, de bakermat van initiatiefnemer Hotelplan. Vanaf 1969 tot 1980 werkte ik op de nachttreinen die reden naar Oostenrijk, Zwitserland en Italië onder de namen Hotelplan Expres, Bicentra Expres, Bergland Expres en Mediterraneo. De Zonexpress en andere reden vanuit Nederland naar Zuid-Frankrijk. Maar ook ritten naar Rome, Klagenfurt en Kopenhagen in het naseizoen kwamen voor. Het zomerseizoen kende een ander patroon dan het winterseizoen.

Ook in het buitenland zijn deze speciale treinen een bekend fenomeen. Duitsland kent zijn ‘Turnusverkehr’ en ook in Frankrijk en Zwitserland zijn ze een bekend verschijnsel. Dit zal zijdelings ter sprake komen. In deze presentatie zal ik de achtergronden van het vervoer schetsen, de processen die daarbij een rol spelen, maar ook een tijdsbeeld van een periode die vergeleken met nu misschien wel het best omschreven kan worden als ‘cowboytijd’ tussen de rails.

Over deze vorm van railvervoer is weinig gepubliceerd. Te zien is er nog wat in het mini-museum over reizen van NRV in het TUI-hoofdkantoor in Rijswijk. Dick van der Spek (NVBS Actueel mei 2019) schreef erover en in 1967 besteedde Op de Rails er aandacht aan in het artikel van Herman Vellekoop (OdR 1967-05) met een overzicht van de periode van 1936 tot 1967.

Daarna begon een bloeiperiode van deze vorm van vervoer. Zo vertrokken er in het (winter-)hoogseizoen in de 70-er jaren op vrijdagavond soms vier treinen van 15 rijtuigen van Den Haag Centraal via Utrecht en Venlo naar de wintersportgebieden. In Nederland liep dit vervoer daarna langzaam terug, maar is nooit helemaal weggeweest en … komt nu weer terug. Het leven en werken op en met de treinen was een aparte wereld met spanning en avontuur zult u merken. Anekdotes zullen dan ook zeker niet ontbreken.