Stoomtrams van de Gelderse Tramwegen

Jaap Nieweg (NVBS-lid 15005), geboren in Doetinchem als zoon van H. Nieweg (NVBS-lid 17). H. Nieweg is auteur van de twee standaardwerken over de Geldersche Tramwegen (GTW) en was van 1928 tot en met 1971 bij de GSTM en later de GTW werkzaam. Jaap was van 1973 t/m 2023 verbonden aan de Museumstoomtram Hoorn – Medemblik, vanaf 1993 tot 2015 als directeur.

Op de eerste railverbinding vanuit Doetinchem naar Doesburg opende de GSTM in 1881 een stoomtram­dienst. Bij de opheffing in 1997 bleek die stoomtramlijn de langst bestaande – 76 jaar – van Nederland te zijn. Om die tramlijn heen heeft zich een groot stoomtramnetwerk met de spoorbreedte van 75 centimeter ontwikkeld. Stoomtrambedrijven die op drie plaatsen de landsgrens met Duitsland passeerden op weg naar Bocholt, Anholt-Isselborg en Emmerik. Zij deden dat in het begin zeker niet in samenwerking, hoewel de spoorbreedte misschien anders doet vermoeden. De meeste leden een financieel nooddruftig bestaan, terwijl vanaf 1915 de GSTM onder leiding van haar directeur Sebbelee haar invloed uitbreidde, zodat de aanwezige stoomtrambedrijven vanaf 1934 onder deze eenhoofdige directie gingen samenwerken onder de naam Geldersche Tramwegen (afgekort GTW).

Speciale aandacht vanavond voor onder andere het ontstaan, plannen en realisatie, de spoorbreedte, de schipbrug in Doesburg, de moderniseringen van stoom naar motortractie, de ultieme uitbreiding van het tramnet en van rail naar weg, de directie en medewerkers, het vervoer, de klanten, de Tweede Wereldoorlog, de wederopbouw en de afbraak. Daarbij werd het bedrijf zeer sterk gereorganiseerd en gemoderniseerd. Hoewel de Tweede Wereldoorlog dat proces vertraagde leidde dat toch tot de liquidatie van de vijf stoomtrambedrijven en de omzetting van de N.V. GSTM in de N.V. GTW. Waarna eigenlijk alleen de naam nog aan de inmiddels opgeheven tramlijnen deed denken.