Fototreinen in Nederland, België en Duitsland
Presentatie door Bart van ’t Grunewold
Zo lang als er spoorwegliefhebbers zijn, worden er foto’s en films van treinen gemaakt en zo lang er spoorwegliefhebbers zijn, worden er extra treinen ingelegd. Één en één is dan al snel twee: voor spoorwegliefhebbers worden extra treinen ingelegd om daar foto’s en films van te maken.
Fotograferende en filmende spoorwegliefhebbers houden meestal van ‘het ideale plaatje’: de trein mooi in de zon, als het even kan met een flinke rookpluim, geen storende medefotografen in beeld en het liefst ook geen andere storende niet-bijpassende objecten. Daarnaast hebben spoorwegliefhebbers vaak ook een hang naar nostalgie, waarbij in het bijzonder de jaren dertig, vijftig en zestig (en inmiddels ook zeventig) van de vorige eeuw geliefd zijn.
Al vroeg werd dit door actieve spoorwegliefhebbers onderkend. Vanaf het einde van de jaren tachtig van de vorige eeuw rijden er ‘fototreinen’: treinen met als enig doel om daar foto’s en films van te maken. De omstandigheden worden daarbij dan zo veel als mogelijk ideaal gemaakt: een liefst niet al te grote groep kan op meerdere plaatsen foto’s van de trein maken. De treinen worden zo authentiek mogelijk samengesteld, zodat het beeld ook in ‘de tijd’ past. Daarbij worden – als er met stoomtreinen wordt gereden – ‘forse’ schijnvertrekken gemaakt. En als er op een opklaring moet worden gewacht, dan gebeurt dat, zodat de trein in de zon voorbij komt.
De laatste jaren worden dergelijke ritten geperfectioneerd, waarbij steeds vaker van figuranten en rekwisieten gebruik wordt gemaakt. Niet alleen de trein en de omgeving ogen zo authentiek mogelijk, maar ook het publiek in en om de trein, vaak ook met authentieke andere voertuigen uit die tijd. Dat dit tot bijzondere en soms ook hilarische en ontroerende momenten kan leiden, ziet u onder meer tijdens deze presentatie.
Bart van ’t Grunewold neemt u mee naar een aantal (lang niet alle) fototreinen vanaf de tweede helft van de jaren tachtig tot de nieuwste tijd. De fotoritten werden onder meer georganiseerd door de helaas veel te vroeg overleden Jens van der Vorm (Stichting Railreizen), het Belgisch Toeristisch Spoor Patrimonium, Sevrien en Guus Ferrée, Dave Habraken en het Duitse (inmiddels niet meer actieve) Tanago.
Op 14 mei 1988 organiseerde het TSP de afscheidsrit van de diesels van de reeks 204 (reeks 54). Dit was een fotorit van Brussel Noord naar Heer Agimont. Van daaruit terug naar Dinant en dan over de Athus-Meuse-lijn na Bertrix. Vanaf Bertrix weer terug naar Brussel Noord. Locs 5404 + 5403 van de NMBS komen aan in Voneche (het station ligt net na de tunnel waar de trein nu inrijdt), met trein Z 18473 van Dinant naar Bertrix.
De Stichting Railreizen (Jens van der Vorm) organiseerde op 18 april 1999 Railreis 20 met de locs 44 1593 en 64 415 van de VSM. Loc 44 1593 maakt het tweede schijnvertrek aan de Molenallee bij Loenen richting Beekbergen (waarvoor tot ‘de opklaring’ is gewacht).
Op 16 oktober 2018 stonden onder het motto ‘NS-locomotieven in dienst bij tramwegen’ de locomotieven 6513 en 7742 ‘Bello’ van de SHM en loc 8107 ‘Kikker’ van de MBS gezamenlijk onder stoom, alledrie in NS-uitvoering. Zij reden trams over de lijn van de SHM tussen Hoorn en Medemblik. De organisatie (Sevrien Ferrée) had daarnaast voor figuranten en rekwisieten gezorgd. Loc 8107 ‘Kikker’ van de MBS maakt in het laatste avondlicht de derde schijndoorkomst aan de Poelweg (Opperdoes) met een werkliedentram van de RTM.
Onder het motto ‘Interbellum’ organiseerden Dave Habraken en Martin Huzen op 25 mei 2019, in samenwerking met de SGB, een fotodag tussen Goes en Baarland. Met HTM-loc 8 met tramrijtuig SBM 24 (SHM), Cockerill 3098 (MBS) met enkele goederenwagens en treinstel omC 909 (SGB) werden de jaren dertig in Zuid Beveland weer levend gemaakt. Treinstel omC 909 van de SGB staat voor het station van Kwadendamme, naast de (werkende) dijkcoupure in de Zwaaksedijk, met sluisdeur (Rijksmonument 509156, uit 1927). Het tafereel zorgt voor romantiek naast het spoor: een Zeeuwse huwelijksaanzoek in de klederdracht van Zuid Beveland!
Tanago Foto- und Eisenbahnreisen organiseerde op 26 en 27 oktober 2019 fotoritten met loc 50 2988 (op 27 oktober als 052 988) van de Dampflokfreunde Schwarzwald-Baar e.V. over de ‘Sauschwänzlebahn’ (Wutachtalbahn) Weizen – Fützen – Blumberg Zollhaus. Na het maken van de tegenlichtopnames stond er in de ochtend van 27 oktober 2019 een flinke wandeling op het programma, naar de ‘zonkant’ van het Epfenhofener-viaduct. Hier maakte de trein maar liefst dertien schijndoorkomsten over het viaduct. De vijfde werd gefotografeerd vanuit de begraafplaats van Epfenhofen. Op de zondag voor allerheiligen zijn er niet alleen spoorwegfotografen op de begraafplaats: ‘Epfenhofen ehrt seine Toten, aber die Sonntagsmorgenruhe wird rüde von der hin und her über der Brücke donnernde Dampflok zerstört!‘.